Zilyedlik

ZİLYEDLİK NEDİR?

Zilyedlik, bir kimsenin bir şeyi elinin altında bulundurması" demektir. Medeni kanun zilyetliği, bir şey üzerinde fiilen tasarruf sahibi olma" şeklinde tanımlanmaktadır. O halde zilyetlik, "bir şey üzerinde fiili hakimiyet" veya bir eşyayı fiili hakimiyet ve kudret alanı içinde bulundurma" biçiminde tanımlana­bilir.

UNSURLARI: Bir eşya üzerinde zilyetliğin söz konusu olabilmesi için ilk olarak "fiili hakimiyet" ve ikinci olarak "zilyetlik iradesi"nin bulunması gerekir.

TÜRLERİ: 1. Asli Zilyetlik - Feri Zilyetlik: Malik sıfatıyla hareket eden kimsenin zil­yetliği "asıl", buna karşılık bir şeyi sınırlı ayni veya şahsi bir hakka dayanarak fiili hakimiyeti altında bulunduran kimsenin zilyetliği ise "fer"i zilyetliktir. 2. Vasıtasız zilyetlik - Vasıtalı zilyetlik: Vasıtasız zilyetlik, fiili hakimiye­ti doğrudan doğruya icra eden kimsenin zilyetliğidir, Vasıtalı zilyetlik ise, eşya üze­rinde bir başkası vasıtasıyla fiili hakimiyet sahibi olan kimsenin zilyetliğidir. 3. Tek zilyetlik - Birlikte zilyetlik: tek zilyetlik; bir eşya üzerinde bir tek şahsın yanız başına zilyet olması demektir. Birlikte zilyetlik ise bir eşya üzerinde fiili hakimiyeti aynı hukuki sıfatla ve aynı zamanda beraberce kullanan birden faz­la kimselerin zilyetliğidir, 4. Eşya Zilyetliği - Hak Zilyetliği: Eşya zilyetliği, maddi bir mal üzerin­ deki fiili hakimiyettir. Hak zilyetliği ise, ayni haklarda söz konusu-olan zilyetliktir. 5. Zilyed Yardımcılığı: Bir eşya üzerinde fiili hakimiyeti başkasının adına menfaatine kullanan kimsenin durumudur.

ZİLYEDLİĞİN KAZANILMASI: iki şekilde kazanılır. 1. Aslen Kazanma: Bir eşyanın zilyetliğinin bir başkasına naklen ve devren değil, doğrudan doğruya kazanan şahsın tek taraflı bir fiili ile elde edilme­si demektir. . 2. Devren Kazanma: Bir eşya üzerinde mevcut bulunan zilyetliğin zilyetin isteği ile bir başkasına geçmesi, nakledilmesi demektir. Buna "Zliyedliğin devri" veya "zilyetliğin nakli" denir. iki türde olur. Biri teslimle kazanma, diğeri Teslim­siz Kazanmadır. Teslimle kazanma, eşyanın teslimi ile olur. Teslimsiz kazanma ise Kısa El­den Teslim, Hükmen Teslim, Zilyetliğin Havalesi, Emtiayı Temsil Eden Senetlerin Devri ve Miras yolu i!e olabilir.

ZİLYEDLİĞİN KAYBEDİLMESİ: Zilyetliğin kaybedilmesi demek, eşya üzerinde fiili hakimiyet icra etme imkanının devamlı olarak ortadan kalkmış olması demektir ki, bu da zilyetin iradesiyle veya iradesi dışında olur.

ZİLYEDLİĞİN KORUNMASI: Üç yol vardır: 1. Savuma Hakkı: Zilyet, bütün gasp ve tecavüz fiillerini kuvvet kullan­makta defetmek hakkına sahiptir. 2. ZiIyedlik Davaları: Medeni kanunumuz zilyetliğin tecavüz ve gasp fi­illerine karşı dava yoluyla da korumaktadır ki, bu davalara "zilyetIik davaları" de­nir. Biri "yeddin iadesi davası", diğeri "tecavüzün meni davası" olmak üzere başlıca iki türdedir. 3. Zilyetliğin İdari yoldan Korunması: Bir gayri menkule zilyet bulunan kimse, bu gayri menkule tecavüzde bulunulduğu taktirde, gayrimenkulun bulundu­ğu yerin kaymakam veya valisine müracaatla tecavüzün men'ini (önlenmesini) ta­lep edebilir. SORUMLULUK: iyi niyetli zilyet, eşyada gerçekleşen zarardan dolayı so­rumlu olmaz. Kötü niyetli zilyet, eşyada meydana gelen hasarı ödemekle mükel­lettir.