Bölge İdare Mahkemeleri'nin Görevleri

2576 sayılı Kanun’un 8. maddesi;

a) Yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemelerinde tek hâkim tarafından 7'inci madde hükümleri uyarınca verilen kararları itiraz üzerine inceler ve kesin olarak hükme bağlar.

b) Yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemeleri arasında çıkan görev ve yetki uyuşmazlıklarını kesin karara bağlar.

c) Diğer kanunlarla verilen görevleri yerine getirir.

Tek hakim ile çözümlenecek davalar 2576/7. maddesinde(*) sayılmıştır:

1. Uyuşmazlık miktarı birmilyar lirayı aşmayan;

a) Konusu belli parayı içeren idarî işlemlere karşı açılan iptal davaları,

b) Tam yargı davaları,

İdare mahkemesi hâkimlerinden biri tarafından çözümlenir.

2. 6 ncı maddenin (a) ve (b) bentlerinde(**) belirtilen uyuşmazlıklardan kaynaklanan toplam değeri birmilyar lirayı aşmayan davalar, vergi mahkemesi hâkimlerinden biri tarafından çözümlenir.

3. Bu tür davaların hâkimler arasında dağılımına ilişkin esaslar, işlerde denge sağlanacak biçimde mahkeme başkanı tarafından önceden tespit edilir.

2577 sayılı İdari Yargılama Üsulü Kanunu:

İtiraz (Madde 45):

1. (Değişik: 8.6.2000 – 4577/7 md.) İdare ve vergi mahkemelerinin;

a) İlk ve orta öğretim öğrencilerinin sınıf geçmelerine ve notlarının tespitine ilişkin işlemlerden,

b) Valilik, kaymakamlık ve yerel yönetimler ile bakanlıkların ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının taşra teşkilatındaki yetkili organları tarafından kamu görevlileri hakkında tesis edilen geçici görevlendirme, görevden uzaklaştırma, yolluk, lojman ve izinlerine ilişkin idari işlemlerden,

c) 3091 sayılı Taşınmaz Mal Zilyedliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanunun uygulanmasından,

d) 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun ile 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu gereğince kamu kurum ve kuruluşları tarafından sosyal yardım amacıyla bağlanan aylık ve yapılan sosyal yardımlarla ilgili uygulamalardan,

e) 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca verilen işyeri kapatma cezalarından(***) , kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verdikleri nihai kararlar ile tek hakimle verilen nihai kararlara, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi, mahkemelerin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine itiraz edilebilir.

İlk inceleme üzerine verilecek karar (Madde 15/4):

İlk inceleme üzerine Danıştay veya mahkemelerce verilen; bu maddenin 1/a bendinde belirtilen idari yargının görevli olduğu konularda davanın görev ve yetki yönünden reddine ilişkin kararlarla, 1/c bendinde yazılı gerçek hasma tebliğ ve 1/d bendindeki dilekçe ret kararları dışında, kararın düzeltilmesi veya temyiz yoluna; tek hakim kararına karşı ise itiraz yoluna başvurulabilir.

Yürütmenin Durdurulması (Madde 27/6):

Yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlar … bölge idare mahkemesi kararlarına karşı en yakın bölge idare mahkemesine, idare ve vergi mahkemeleri ile tek hakim tarafından verilen kararlara karşı bölge idare mahkemesine … bir defaya mahsus olmak üzere itiraz edilebilir.

Bağlantılı Davalar (Madde 38/5):

Bağlantılı davalar aynı bölge idare mahkemesinin yargı çevresindeki mahkemelerde bulunduğu takdirde dosyalar o yer bölge idare mahkemesine gönderilir.

Görevsizlik ve Yetkisizlik (Madde 43/1-b):

Görevsizlik veya yetkisizlik sebebiyle dosyanın gönderildiği mahkeme kendisini görevsiz veya yetkisiz gördüğü takdirde, söz konusu mahkeme ile ilk görevsizlik veya yetkisizlik kararını veren mahkeme aynı bölge idare mahkemesinin yargı çevresinde ise, uyuşmazlık bölge idare mahkemesince, aksi halde Danıştay’ca çözümlenir.

Merci Tayini (Madde 44/1-a):

Uyuşmazlığın aynı yargı çevresindeki mahkeme veya mahkemeler arasında çıkması halinde, o yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine … gönderilir.

4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun: İtiraz (Madde 9/3):

İtiraza, 3. maddenin (e), (f), g (Cumhurbaşkanınca verilen izinler hariç) ve (h) bentlerinde sayılanlar için Danıştay İkinci Dairesi, diğerleri için yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu bölge idare mahkemesi bakar.

Bölge idare mahkemelerinin görevleri ve kararları:

1) a) Konusu belli parayı içeren ve uyuşmazlık miktarı 6370 TL’yi aşmayan idari işlemlere karşı açılan iptal davaları ile uyuşmazlık miktarı 6370 TL’yi aşmayan tam yargı davalarında verilen nihai kararlara karşı yapılan itirazları (2576/7-1) başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi incelemek. İtiraz süresi 30 gündür.

b) Genel bütçeye, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları ile tarifelere ilişkin uyuşmazlık miktarı 6370 TL’yi aşmayan davalar ve bu konularda 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un uygulanmasına ilişkin ve uyuşmazlık miktarı 6370 TL’yi aşmayan davalar hakkında verilen nihai kararlara karşı yapılan itirazları (2576/7-2) başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi incelemek. İtiraz süresi 30 gündür.

2) İlk ve orta öğretim öğrencilerinin sınıf geçmelerine ve notlarının tespitine ilişkin işlemlerden kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verilen nihai kararlara ilişkin itirazları başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi incelemek (2577/45-1-a). İtiraz süresi 30 gündür.

3) Valilik, kaymakamlık ve yerel yönetimler ile bakanlıkların ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının taşra teşkilatındaki yetkili organları tarafından kamu görevlileri hakkında tesis edilen geçici görevlendirme, görevden uzaklaştırma, yolluk, lojman ve izinlerine ilişkin idari işlemlerden doğan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verilen nihai kararlara ilişkin itirazları başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi incelemek (2577/45-1-b). İtiraz süresi 30 gündür.

4) 3091 sayılı Taşınmaz Mal Zilyedliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanunun uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verilen nihai kararlara ilişkin itirazları başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi incelemek (2577/45-1-c). İtiraz süresi 30 gündür.

5) 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun ile 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu gereğince kamu kurum ve kuruluşları tarafından sosyal yardım amacıyla bağlanan aylık ve yapılan sosyal yardımlarla ilgili uygulamalardan kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verilen nihai kararlara ilişkin itirazları başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi incelemek (2577/45-1-d). İtiraz süresi 30 gündür.

6) İlk inceleme sonucu adli ve askeri yargının görevli olduğuna kanaat getirilerek hakim tarafından verilen davanın reddi kararına, 2577. m. 14/3-c,d,e bentlerine göre tek hakim tarafından verilen davanın reddi kararına, idari merci tecavüzü sebebiyle tek hakim tarafından dilekçenin görevli idari merciine tevdii kararına karşı yapılan itirazları incelemek (2577/15-4). İtiraz süresi 30 gündür. İtiraz üzerine bölge idare mahkemesi evrak üzerinde inceleme yapar. Bu inceleme sonucundan bölge idare mahkemesi, maddi olaylar hakkında edinilen bilgiyi yeterli görürse ya da itiraz sadece hukuki noktalara ilişkin ise veya itiraz olunan karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise işin esası hakkında karar verir. Aksi halde gerekli inceleme ve tahkikatı kendisi yaparak işin esas hakkında yeniden karar verir. İtirazlar, tek hakim tarafından ilk inceleme üzerine verilen kararlara ilişkin ise ve bölge idare mahkemesi itirazı haklı bulursa veya davaya görevsiz hakim tarafından bakıldığına kanaat getirirse kararı bozar ve dosyayı geri gönderir (2577/45-4). İdare ve vergi mahkemelerinin itiraz yolu açık olan kararları temyiz edilemez (2577/47). Bölge idare mahkemelerinin itiraz üzerine verdikleri kararlar kesindir. Bu kararlar aleyhine temyiz yoluna başvurulamaz (2577/45-5).

7) Yürütmenin durdurulması istemleri hakkında idare ve vergi mahkemeleri ile tek hakim tarafından verilen kararlara karşı yapılacak olan itirazları incelemek (2577/27-6). İlk derece mahkemelerince verilen kararların bozulması istemiyle yapılan müracaatların incelenmesi sırasında bölge idare mahkemelerinin yürütmenin durdurulması talepleri hakkında verdikleri kararlara karşı en yakın bölge idare mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz süresi 7 gündür. İtiraz edilen merciiler dosyanın kendilerine gelişinden itibaren 7 gün içinde karar verirler. İtiraz üzerine verilen karar kesindir.

8) Bağlantı iddiaları ilk derece mahkemelerince kabul edilmediği takdirde yapılacak itirazları, bağlantı iddiası aynı yargı çevresindeki mahkemelerdeki davalara ilişkin olduğu takdirde incelemek ve karar vermek(2577/40-1). İtiraz süresi 15 gündür. Bölge idare mahkemesi bağlantılı dosyaları ivedilikle ve öncelikle inceler. Bölge idare mahkemesi bağlantının bulunduğu yönünde karar verirse dosyaları kararda belirtmek suretiyle yetkili mahkemeye gönderir. Ayrıca diğer mahkemeye de duyurulur. Bağlantının bulunup bulunmadığı yolundaki bölge idare mahkemesi kararı kesindir (2577/42-3).

9) Aynı yargı çevresinde yer alan iki mahkeme tarafından verilmiş olan görevsizlik veya yetkisizlik sebebiyle doğan uyuşmazlığı çözümlemek (2577/43-1-b). Görev ve yetki uyuşmazlıklarında verilen karar ilgili mahkemelere bildirilir ve taraflara tebliğ edilir. Bu konuda verilen kararlar kesindir.

10) Aynı yargı çevresinde olmak kaydıyla mahkemeler arasındaki uyuşmazlıklar sebebiyle mercii tayini için kendisine gönderilen dava dosyalarını incelemek ve karar vermek (2577/44-1-a). Yetkili mahkemenin bir davaya bakmasına fiili veya hukuki bir engel çıktığı veya iki mahkemenin yargı çevresi sınırlarında tereddüt edildiği veya iki mahkemenin de aynı davaya bakmaya yetkili olduklarına karar verdikleri hallerde dava dosyaları, tarafların veya mahkemelerin istemi üzerine merci tayini için uyuşmazlığın aynı yargı çevresindeki mahkeme veya mahkemeler arasında çıkması halinde, o yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine gönderilir. bölge idare mahkemesi görevli ve yetkili mahkemeyi kararlaştırır. Bu konuda verilen karar kesindir.

11) İl, merkez ilçe, ilçeler ile bölge düzeyinde teşkilatlanan kurum ve kuruluşlarda görev yapan memurlar ile diğer kamu görevlileri, merkez ilçe ve diğer ilçelerdeki belde belediye başkanları ve belediye meclisi üyeleri, köy ve mahalle muhtarları ile 4483 sayılı kanun kapsamına giren memur ve diğer kamu görevlileri (4483 sayılı Kanun’un 3. maddesinin e, f, g, h fıkraları hariç) hakkında verilen soruşturma izinlerine ilişkin itirazları incelemek ve karara bağlamak. Bu itirazlar öncelikle incelenir ve en geç 3 ay içerisinde karar bağlanır. Verilen kararlar kesindir.

(*) 2576 sayılı Kanun’un 7. maddesinde yer alan parasal sınırlara ilişkin, 4577 sayılı Kanun’un 4. maddesiyle değişiklik yapılmıştır buna göre; “…tek hâkimle çözümlenecek davalara ilişkin 7 nci maddesindeki parasal sınırlar; her takvim yılı başından geçerli olmak üzere, önceki yılda uygulanan parasal sınırların, o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca Maliye Bakanlığınca her yıl tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında arttırılması suretiyle uygulanır. Bu şekilde belirlenen sınırların onmilyon lirayı aşmayan kısımları dikkate alınmaz.” Bu değişikliğe göre Maliye Bakanlığı’nın son tespit ettiği yeniden değerleme oranı %7,8’dir. Söz konusu parasal sınır ise 6370 Türk Lirası’dır.

(**) Vergi Mahkemeleri: a) Genel bütçeye, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim ve harçlar ile benzeri malî yükümler ve bunların zam ve cezaları ile tarifelere ilişkin davaları, b) (a) bendindeki konularda 6183 sayılı Âmme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun uygulanmasına ilişkin davaları, c) Diğer kanunlarla verilen işleri, çözümler.

(***) 5228 sayılı Kanun’un 60/1-c maddesi ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 354. maddesi 2004 yılında yürürlükten kaldırılmıştır.