Pretor beyannameleri

Roma hukuku sisteminde Pretor beyannameleri :

Pretor bir tür hakimdir. M.Ö. 367 yılına kadar yargı gücü, cumhuriyet devletinin en yüksek makamları olan Konsüller tarafından yürütülürdü. MÖ. 367 tarihinde şehir içindeki vatandaşların davaları ile meşgul olmak üzere pretorluk makamı kuruldu.

Pretor sadece bir yargıç ve adliye memuru değildi. Konsülün halefi olduğu için yargı yöresinde Roma devletinin isteğini temsil ederdi. Bu nedenle hukuku uygulama görevi de preatora ait idi.

Önceleri Oniki levha kanunları na göre davacının iddiaları jüri tarafından dinlenir, haklı görüldüğü takdirde pretora düşen görev; kanunu uygulamak ve davalıyı mahkum etmekten ibaret olurdu.

Fakat daha sonraları eski kanunlar hukuki hayatın düzenlenmesi için yetersiz kalmış, iyiniyete dayanan şekile tabi olmayan hukuki işlemler çoğalmıştı. Bunun üzerine Roma hukukunda "formül usulü" kabul edildi. Bu usule göre taraflar kendilerini anlaşmazlık halinde hakimin kararına uymaya zorlayan bir anlaşma yapıyorlardı. Hakimi de bağlayan bu anlaşma kısa bir formül şeklinde yazılıyordu. Pretor da her yıl uyacağı edeceği ilkeleri beyaz bir levhaya yazarak ilan ediyordu. Buna günümüzdeki beyanname anlamına gelen "edictum" deniyordu. Beyannamelerde yazılı prensip ile kurallar daha sonra yerine gelen pretorlar tarafından da uygulanabilirdi. Roma hukukunda bu şekilde, kanunlar ve teamüllerin yanında bir de pretor hukuku yerini aldı. Bu hukuk, toplum menfaati uğrunda medeni hukuku düzeltmek, ona yardım etmek, onun yerini tutmak üzere pretorlar tarafından konmuş hukuktur.

Genellikle pretorlar Roma hukukunu uygulamış, eski dar, şekilci, bazen zalim kurallar yerine daha ileri, insani kurallar koymuştlardır.