Hukuk sistemleri

Hukuk Sistemleri

Hukuk bilimi gelişiminde tarih içinde toplumsal zorunluluklar ve normlardan oluşan bazı sistemler ortaya çıkmıştır. Başlıca hukuk sistemleri ve çeşitleri :

Roma hukuku sistemi : Kara Avrupası ülkelerinin uyguladığı bu sistem Türkiye'nin de uyguladığı bir sistemdir. Latin hukukuna dayanan bu sistemde hukuk, öncelikli olarak vatandaşlar arasındaki ilişkileri düzenlemektedir.Bu nedenle Roma hukuku sisteminde Medeni Hukuk diğer sistemlere göre çok daha ileri seviyededir. Roma hukuku sistemlerinde hukuk; özel hukuk ve kamu hukuku olarak ikiye ayrılır. Kıta Avrupası sistemlerinde hukuku yasakoyucu yapar. İçtihatlar (Yargı kararları) tamamlayıcı normlardır. Bu tür sistemlerin ingilizce karşılığı Continental law dır.

Ortak hukuk sistemi : Anglo-Sakson (İngiliz ve Amerikan) ülkelerinde uygulanan hukuk sistemidir. 11.ci yüzyılda İngiltere'de gelişmiştir.Roma hukuk sistemi gibi hukuku bölümlere ayırmaz.Hukuk yaratıcısı olarak yargıçları görürler. Bu nedenle yargıçlar ( içtihat ) hukuku da demek mümkündür. Ortak hukuk sisteminde gelişme ve teknolojinin getirdiği yenilikler ve yeni gelişmeler nedeni ile zaman içinde ortaya çıkan eksiklikler (boşluklar)çıkarılan kanunlar ile giderilmeye çalışılmıştır. Bu tip sistemlere Hukuk fakültelerinde ingilizce karşıkık olarak Common law adı verilir.

Islam hukuku sistemi : İslam hukuk sistemi dinsel prensiplere dayanır. Hukukun yaratıcısı olarak Kur'an görülür. Bazı eksikliklerde Peygamberin sözleri ve davranışları (Sünnet) dikkate alınır. Kıyas (analoji) ve İcma (mahkeme içtihatları ve bilimadamlarının görüşleri) hukukun oluşumunda önemli paya sahiptir. İslam Hukuku'nda içtihat yolu açık olmakla birlikte, yoğun görüş ayrılıklarını da beraberinde getirebileceği düşünülerek içtihat etmeme yolu benimsenmiş, kabul edilen 4 imama uygun hareket etme yolu tercih edilmiştir. Osmanlı Imparatorluğu 'nda da uygulanan İslam hukuku sistemi 1926 yılında çıkarılan Medeni Kanun ile Türkiye'de sona ermiştir, Roma hukuku sistemi benimsenerek Medeni hukuk yolu seçilmiştir. Günümüzde İslami kuralların uygulandığı ülkeler olsa da hukuk olarak İslam Hukukunu uygulayan herhangi bir ülke yoktur.

Sosyalist hukuk sistemi : Sosyalist hukuk sistemi Rusya komünist devriminden sonra sosyalist ülkeler tarafından tercih edilen sistemlerdir. Ekseriyetle ekonomik koşullara dayanır. En önemli prensibi mülkiyet hakkının bireylere değil, topluma ait olmasıdır. Kişiler arasındaki özel hukuktan çok toplum çıkarları düzenlenmiş ve öncelikli olarak bunlar gözetilmiştir. Bununla birlikte Marksist ve Leninist düşünceye göre sosyalist hukuk geçici bir durum olup, toplumu düzenlemek amacını taşısa da toplum komünist düzene geçtiği zaman yaptırıma dayanan bir hukuk sistemine gerek kalmayacaktır. Sosyalist hukuk sistemi Avrupa 'da Komünizmin çökmesinden sonra olumsuz yönde etkilenmiştir.