|
|
| 1. satır: |
1. satır: |
| | '''AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNDE FEDERAL YARGILAMA SİSTEMİ VE BU SİSTEM İÇİNDE CEZAİ YARGININ YERİ VE İŞLEYİŞİ''' | | '''AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNDE FEDERAL YARGILAMA SİSTEMİ VE BU SİSTEM İÇİNDE CEZAİ YARGININ YERİ VE İŞLEYİŞİ''' |
| − | <nowiki>
| |
| | | | |
| | İÇİNDEKİLER | | İÇİNDEKİLER |
| | GİRİŞ | | GİRİŞ |
| − | I. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNDE FEDERAL YARGILAMA SİSTEMİ | + | I. [[AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNDE FEDERAL YARGILAMA SİSTEMİ]] |
| | 1. YARGIÇLARIN SEÇİMİ, ATANMALARI VE BAĞIMSIZLIKLARI | | 1. YARGIÇLARIN SEÇİMİ, ATANMALARI VE BAĞIMSIZLIKLARI |
| | A. Hakimlerin Atanması | | A. Hakimlerin Atanması |
| 27. satır: |
26. satır: |
| | Etkisi | | Etkisi |
| | B. Tam Güven Ve İtimat Maddesi | | B. Tam Güven Ve İtimat Maddesi |
| − | II. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ANAYASASI.NIN GETİRDİĞİ BİREYSEL | + | II. [[AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ANAYASASI.NIN GETİRDİĞİ BİREYSEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN KORUNMASINA VE KISITLANMASINA İLİŞKİN İLKELER]] |
| − | HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN KORUNMASINA VE KISITLANMASINA İLİŞKİN | |
| − | İLKELER | |
| | A. Usulüne Uygun İşlem ve Yargılama İlkesi | | A. Usulüne Uygun İşlem ve Yargılama İlkesi |
| | 1. Temel İlke | | 1. Temel İlke |
| 58. satır: |
55. satır: |
| | 2. Korunmayan İfade | | 2. Korunmayan İfade |
| | I. Basın Özgürlüğü / Konuşma | | I. Basın Özgürlüğü / Konuşma |
| − | III. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ANAYASASI.NIN GETİRDİĞİ | + | III. [[AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ANAYASASININ GETİRDİĞİ BİREYSEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN FEDERAL DÜZLEMDE KORUNMASINDA CEZAİ YARGININ YERİ VE İŞLEYİŞİ]] |
| − | BİREYSEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN FEDERAL DÜZLEMDE | |
| − | KORUNMASINDA CEZAİ YARGININ YERİ VE İŞLEYİŞİ | |
| | A. Ceza Muhakemesindeki Anayasal Kısıtlamalar | | A. Ceza Muhakemesindeki Anayasal Kısıtlamalar |
| | 1. Eyaletler Üzerinde Bağlayıcı Olan Anayasal Yükümlülükler | | 1. Eyaletler Üzerinde Bağlayıcı Olan Anayasal Yükümlülükler |
| 162. satır: |
157. satır: |
| | yargılamasının yerini ve işleyişini anlatmaktadır. | | yargılamasının yerini ve işleyişini anlatmaktadır. |
| | | | |
| − | I. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNDE FEDERAL YARGILAMA SİSTEMİ
| |
| − | 1. YARGIÇLARIN SEÇİMİ, ATANMALARI VE BAĞIMSIZLIKLARI
| |
| − | A. Hakimlerin Atanması
| |
| − | 1. Amerika Birleşik Devletleri Anayasası Madde III Uyarınca Atanacak Hakimler
| |
| − | Amerika Birleşik Devletleri Anayasa Mahkemesi üyeleri, federal temyiz mahkemeleri ve
| |
| − | federal bölge mahkemeleri hakimleri, Uluslararası [[Ticaret_Mahkemesi|Ticaret Mahkemesi]] hakimleri Anayasa.nın
| |
| − | yasama erkine ilişkin III. Maddesi uyarınca atanır. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı
| |
| − | tarafından aday gösterilen ve atanan bu hakimlerin Senato üyelerinin çoğunluğu tarafından
| |
| − | onaylanması gerekmektedir. Madde III uyarınca hakimler süresiz olarak atanırlar ve ancak
| |
| − | Anayasa.da belirtilen soruşturma uyarınca Kongre tarafından görevlerinden alınabilirler. Söz
| |
| − | konusu hakimlerin aday gösterilmesi veya onaylanması süresinde yargının hiçbir rolü yoktur.
| |
| − | Federal hakim olarak atanmada etkin olan tek kıstas atanacak kişinin kariyeri ve akademik
| |
| − | başarılarıdır. Sözkonusu adaylar sınava tabi tutulmazlar. Ancak, hakim adaylarının akademik
| |
| − | geçmişleri, iş tecrübeleri, yayınlanmış eserleri, entellektüel ilgi alanları, gördüğü davalar ve kişisel ilgi alanları gibi konuları, kişisel özellikleri ve meslek yaşamlarında göstermiş
| |
| − | oldukları başarıları detaylı olarak anlatan formları doldurmaları gerekmektedir. Ayrıca
| |
| − | adaylar kapsamlı mülakatlardan geçirilir ve kişisel geçmişleri araştırılır.
| |
| − | Politika, Madde III uyarınca atanan hakimlerin seçiminde önemli bir etkendir. Atama,
| |
| − | Başkan tarafından Senato.nun ya da atamanın yapılacağı eyalette görevli olan ve Başkan.ın
| |
| − | da üyesi olduğu parti mensuplarının Başkan.a sunmuş oldukları listeden yapılır. Başkan.ın
| |
| − | gösterdiği adayların Senato.nun Adalet Komitesi huzurunda düzenlenecek oturuma katılması
| |
| − | ve Senato.nun her bir adayın atanmasını onaylaması gerekmektedir. Madde III uyarınca
| |
| − | atanacak hakimler Başkan tarafından genellikle atamanın yapılacağı mahkemenin bulunduğu
| |
| − | bölgede ikamet eden önde gelen avukatlar, ilk derecelerdeki federal mahkeme hakimleri,
| |
| − | eyalet mahkemeleri hakimleri ya da hukuk profesörleri arasından aday gösterilir.
| |
| − | Her bir federal hakim belirli bir bölgede belirli bir hakimlik pozisyonunu doldurmak üzere
| |
| − | atanır. Resmi olarak atanmadıkları takdirde hakimlerin başka bir mahkemede davaya bakma
| |
| − | yetkileri yoktur. Bazı bölgelerde iş yükü nedeniyle bir mahkemenin hakiminin diğer
| |
| − | mahkemelerin davalarına da bakması sıklıkla talep edilebilmektedir.
| |
| − | 2. Eyalet Mahkemeleri Hakimleri
| |
| − | Amerika Birleşik Devletleri’nde görülen davaların çoğuna eyalet mahkemeleri hakimleri
| |
| − | bakmaktadır, fakat bu hakimler federal yargı sistemi içerisinde görev almamaktadırlar. Sözü
| |
| − | edilen hakimler eyalet hükümetleri tarafından oluşturulan eyalet mahkemeleri sistemi
| |
| − | içerisinde hizmet etmektedirler. Federal mahkeme hakimleri gibi eyalet mahkemeleri
| |
| − | hakimlerinin de federal Anayasa ’yı gözetmeleri gerekmektedir ve Anayasaya aykırı eyalet
| |
| − | kanunlarını geçersiz kılmaya ve uygulamamaya yetkilidirler. Eyalet mahkemeleri yargıçları
| |
| − | eyalet anayasaları ve kanunları uyarınca çeşitli şekillerde seçilirler. Bu hakimlerin çoğu halk
| |
| − | tarafından genel seçimle ya da eyalet valileri tarafından belirli bir süre için görev başına
| |
| − | getirilirler. Genel seçimlerde aldıkları oy ile de görev süreleri uzatılabilir.
| |
| − |
| |
| − | B. Federal Yargının Etik Kuralları
| |
| − | Kanunlar uyarınca federal mahkeme hakimleri uyuşmazlık konusu olan olaya ilişkin kişisel
| |
| − | bilgi sahibi olmaları, davanın taraflarından herhangi birisi ile kişisel yakınlıklarının olması, davanın önceki safhalarında taraflardan herhangi birisinin avukatlığını yapmış olmaları ya da davanın konusu veya tarafları ile ilgili olarak maddi bir çıkarlarının sözkonusu olması durumlarında davaya bakamazlar. Federal mahkeme hakimleri ayrıca Amerika Birleşik Devletleri Adalet Konseyi uyarınca kabul edilen etik kuralları ve prensiplerden oluşan
| |
| − | Amerika Birleşik Devletleri Hakimlerinin Çalışma Esaslarına İlişkin Kanun.a uymak
| |
| − | zorundadırlar. Çalışma Esaslarına İlişkin Kanun - ve yorumları - yargı birliği ve bağımsızlığı,
| |
| − | adaletin sağlanması ve tarafsızlığı, hakimlere izin verilen yargı dışı faaliyetleri ile bunların usulsüzlüğünün engellenmesi konularında hakimlere rehberlik sağlamaktadır.
| |
| − | Hakimler etik kuralları ile ilgili olarak Amerika Birleşik Devletleri Adalet Konseyi.nin
| |
| − | Çalışma Esasları Komitesi.nden de yararlanabilirler. Sözkonusu hakimler komitesi, çalışma
| |
| − | esaslarına ilişkin kanunları hazırlamaya ve ayrıca hakimlere ve mahkeme çalışanlarına yazılı
| |
| − | görüş vermeye de yetkilidirler. Komite ayrıca hakkında görüş talep edilen olaylardan
| |
| − | bazılarını seçerek yayınlatabilir. Yayınlanan görüşlerde görüşü talep eden hakim ya da
| |
| − | hakimlerin kimlikleri belirtilmemekte ve sözkonusu görüş yazılı olarak ve bilgisayar
| |
| − | ortamında hakimlere sunulmaktadır.
| |
| − | Mali konularda menfaat çatışmasını engellemek amacıyla Federal kanunlar uyarınca tüm
| |
| − | hakimler . ve ayrıca tüm yüksek kademelerdeki devlet görevlileri . (eşleri ve çocukları için
| |
| − | de olmak üzere) malvarlıklarını, borçlarını, görevlerini, kendilerine verilen hediyeleri ve
| |
| − | yapılan tazminat ödemelerini listeleyen yıllık mali tablolarını ilgili makama sunmak
| |
| − | zorundadırlar. Federal mahkeme hakimleri ve bazı adli makam görevlilerinin açıkladıkları bu
| |
| − | tablolar Amerika Birleşik Devletleri Mahkemeleri İdari Ofisi.nde tutulmakta ve kamunun
| |
| − | incelemesine açık bulunmaktadır.
| |
| − | Hakimler siyasi ve ticari (kişisel yatırım hariç olmak üzere) faaliyette bulunamazlar ve
| |
| − | avukatlık yapamazlar, fakat kamu hizmeti ve eğitim hizmetlerine zaman ayırabilirler. Federal
| |
| − | mahkeme hakimleri yazıları, konuşmaları ve verdikleri dersler aracılığıyla hukuk alanındaki
| |
| − | hizmetleri nedeniyle ayrıcalıklı bir yere sahiptirler. Federal mahkeme hakimlerinin hukukun,
| |
| − | hukuk ve adalet sisteminin gelişmesini sağlayan faaliyetlere katılmaları için hakimleri
| |
| − | destekleyen bu önemli rolü Çalışma Esaslarına İlişkin Kanun.da da tanınmıştır. Hakimlerin
| |
| − | hakimlik mesleği dışındaki faaliyetlerinden (örneğin ders verme) sağlayabilecekleri gelir
| |
| − | maaşlarının %15.i ile sınırlandırılmıştır.
| |
| − | C. Hakimlerin Maaşları
| |
| − | Federal mahkeme hakimlerine ödenecek maaş ve sağlanacak sosyal yardımlar Kongre
| |
| − | tarafından belirlenir. Maaşlar ve sağlanan sosyal yardımlar Kongre üyeleri ve diğer yüksek
| |
| − | kademelerdeki devlet görevlilerine ödenen ile aynıdır. Anayasa Madde III uyarınca atanan
| |
| − | federal mahkeme hakimlerinin maaşlarında ve sağlanan sosyal yardımlarda hakimin hizmet
| |
| − | süresi boyunca indirim yapılamaz.
| |
| − | D. Kıdemli ve Emekli Hakimler
| |
| − | Anayasa uyarınca federal temyiz mahkemeleri, federal bölge mahkemeleri ve Uluslararası
| |
| − | [[Ticaret_Mahkemesi|Ticaret Mahkemesi]] hakimleri görevlerini ömür boyu sürdürebilirler ve bu nedenle herhangi
| |
| − | bir yaşta emekli olmaları gerekmemektedir. Fakat 65 yaşını doldurdukları ve belirli süre
| |
| − | hizmet sağlama şartını yerine getirdikleri takdirde bu hakimler emekli olmayı talep edebilirler
| |
| − | ve bu durumda maaşlarının tümünü almaya devam ederler. Madde III uyarınca atanan
| |
| − | hakimlerden emekliye ayrılanların büyük bir bölümü herhangi ek bir ödeme almaksızın tam
| |
| − | veya yarı zamanlı olarak .kıdemli hakim. sıfatı ile davalara bakmaya devam etmektedirler.
| |
| − | E. Adli Eğitim
| |
| − | Adalet sistemi içerisinde yer alan bir kurum olan Federal Adalet Merkezi federal mahkeme
| |
| − | hakimlerinin ana araştırma ve eğitim merkezidir. Önemli hukuki konularda, hakimlik mesleği
| |
| − | ve dava yönetimi konularında hakimler için çeşitli eğitim programları sunmaktadır. Göreve
| |
| − | ilk atanmalarını hemen takiben katıldıkları göreve uyum sağlamaya ilişkin eğitime ek olarak
| |
| − | tüm hakimler yeni kanuni düzenlemeler, mahkeme içtihatlarındaki gelişmeler ve bazı
| |
| − | hakimlik yetenekleri konularına ilişkin seminerlere katılmak üzere belirli aralıklarla Merkez
| |
| − | tarafından davet edilirler. Merkez ayrıca hukuk fakülteleri ile işbirliği yaparak hukukun belirli bir dalında kapsamlı özel bazı programlar da sunmaktadır; ör: fikri hukuk ya da bilimsel delillerin değerlendirilmesi. Merkez, hakimlerin kişisel olarak katılabilecekleri seminer ve programları düzenlemenin yanı sıra, hakimlerin görevlerini icra ederken yardımcı olabilecek çeşitli video kasetleri, kasetler, el kitapları ve diğer yayımları da hazırlamaktadır.
| |
| − | İdari Ofis1 hakimler için bilgisayar kullanımı ve sosyal yardımlar, çalışan istihdamı,
| |
| − | organizasyon ve yönetim, adli etik ve kişisel güvenlik gibi idari konularda eğitim
| |
| − | programlarının yanı sıra bölge mahkemesi, temyiz mahkemesi ve iflas mahkemeleri2
| |
| − | başkanlığına yeni atanan hakimler için yönetim ve operasyon konularında özel programlar da
| |
| − | sunmaktadır.
| |
| − | Federal Adalet Merkezi, İdari Ofis ve Amerika Birleşik Devletleri Ceza İnfaz Komisyonu
| |
| − | ortak olarak hakimler ve mahkeme çalışanları için her gün eğitim ve bilgi programları
| |
| − | yayınlayan bir televizyon kanalı işletmektedirler. Ayrıca bazı [[Mahkemeler|mahkemeler]] kendi içlerinde
| |
| − | tüm hakimlerin katıldığı tartışma programları ve diğer programların yanı sıra göreve yeni
| |
| − | atanan hakimler için göreve uyum ve eğitim programları da düzenlemektedirler.
| |
| − | F. Hakimin Atayacağı Çalışanlar
| |
| − | Mahkeme tarafından atanan mahkeme çalışanlarının yanı sıra her bir hakimin kalem
| |
| − | çalışanları olarak adlandırılan kendisine ait az sayıda personel atama yetkisi vardır.
| |
| − | Hakimler kendilerine idari konularda yardımcı olmak üzere bir sekreter ve hukuki konularda araştırma yapma ve yazı hazırlama konularında yardımcı olacak stajyer istihdam edebilir. Kalem
| |
| − | çalışanları Adalet Çalışanlarının Çalışma Esaslarına İlişkin Kanuna uymak zorundadırlar.
| |
| − | Kalem çalışanlarının görevleri her bir mahkemeye ya da hakimin işi ve yönetim tercihlerine
| |
| − | göre değişmektedir. Hakimler kalem çalışanlarının işlerini dikkatle inceler ve denetler.
| |
| − | Hakimin takdir yetkisini kullanmasını gerektirmeyen hukuki araştırma işleri ve diğer işler için
| |
| − | kalem çalışanlarını kullanarak her bir hakim, hakimlik mesleği ile ilgili yükümlülüklerini
| |
| − | daha iyi şekilde yerine getirebilmektedir.
| |
| − | 1 İdari Ofis Amerika Birleşik Devletlerinin yargı erkine merkezi destek vermek amacıyla kurulmuş bir birimdir.
| |
| − | İdari Ofis federal mahkemelerin idari birimlerine, yönetim, hukuk, teknik, iletişim alanları dahil diğer birçok alanda destek hizmetleri ve geniş destek vermektedir.
| |
| − | 2 İflas hukuku federal hukuktur ve dolayısıyla iflas mahkemeleri federal mahkemelerdir.
| |
| − |
| |
| − | G. Amerikan Hukuk Sistemini Diğer Sistemlerden Ayıran Özellikler
| |
| − | 1. Hasımlı Sistem
| |
| − | Tarafların, aralarındaki uyuşmazlığı tarafsız olarak durum tespitinde bulunan kişiye
| |
| − | sunmalarından dolayı Amerika Birleşik Devletleri'nde dava prosedürü hasımlı sistem
| |
| − | olarak adlandırılmaktadır. İngiliz hukuk sisteminden esinlenen Amerikan hukuk geleneği
| |
| − | hasımların mahkeme önünde tartışmasına olanak sağlayarak hakimin ya da jürinin doğruyu
| |
| − | tespit edip anlaşmazlığı çözmesine yardımcı olmasını amaçlamaktadır. Diğer bazı sistemlerde
| |
| − | hakimler ya da adli görevliler ilgili delilleri toplayabilmek ve tanıklardan ifade alabilmek için soruşturmalar yürütmektedirler. Amerika Birleşik Devletleri'nde ise hazırlık soruşturması ile
| |
| − | delillerin toplanması mahkemenin yardımı olmaksızın davanın tarafları ve avukatlarınca
| |
| − | yürütülmektedir. Hakimin en önemli görevi taraflarca sunulan konuları bir yapıya oturtarak
| |
| − | gelişimini sağlamak ve hukuku gözeterek adaleti sağlamaktır.
| |
| − | 2. Anglo-Sakson Hukuk Sistemi
| |
| − | Amerikan hukuk sistemi büyük ölçüde İngiliz hukuk sistemine dayanmaktadır. Anglo-Sakson
| |
| − | hukuku, Kara Avrupası sisteminde olduğu gibi kurallar bütününün oluşturduğu kanunların
| |
| − | meydana getirdiği bir hukuk sistemi olmaktan ziyade hakimler tarafından geliştirilen ve
| |
| − | yorumlanan bir hukuktur. Anglo-Sakson hukukunun temel özelliklerinden biri hakimlerin eski
| |
| − | davalar ile benzer olaylara ve hukuki temellere dayanan yeni davaları, eski davalarla
| |
| − | oluşturulan hukuk prensiplerini kullanarak çözmeye çalıştığı .içtihat. doktrinidir. İlk
| |
| − | derecelerdeki mahkeme hakimleri kendi yargı alanlarındaki yüksek dereceli mahkemelerin
| |
| − | kararlarını takip etmek zorundadırlar.
| |
| − | Amerika Birleşik Devletleri Kongresi bu yüzyıl içerisinde federal hukukun bir çok alanında
| |
| − | belirli hukuk dallarında temel hukuk prensipleri oluşturan detaylı yasalar çıkarmıştır. Bu
| |
| − | kanunlar İflas Kanunu, Uluslararası Gelir Kanunu, Sosyal Sigortalar Kanunu, Sermaye
| |
| − | Piyasası Araçları Kanunu ve Menkul Kıymetler Borsası Kanunu gibi kanunları
| |
| − | kapsamaktadır. Ayrıca, her bir eyalet Ticaret Kanunu gibi kapsamlı kanunlar da çıkarmıştır.
| |
| − | Genellikle bu kanunlar sonradan federal ve eyalet idari kurumları tarafından çıkartılan
| |
| − | yönetmelikler ile geliştirilip yorumlanmaktadır.
| |
| − | Geçen yüzyılda artan sayılarına rağmen Amerikan kanunları ve yönetmelikleri [[Mahkemeler|mahkemeler]]
| |
| − | tarafından .içtihat. esasları çerçevesinde yorumlanmaya devam edilmiştir. Örneğin bir iflas
| |
| − | mahkemesi İflas Kanunu.nu uygularken ilgili mahkeme kararlarını inceleyerek benzer
| |
| − | olaylarda belirli bir kanun hükmünü uygulayan Anayasa Mahkemesi Kararı ya da temyiz
| |
| − | mahkemesi kararı olup olmadığını tespit edecektir. Avukatlar ise olaya sadece kanunun
| |
| − | herhangi bir hükmünün uygulanıp uygulanmayacağını sorgulamayıp aynı zamanda başka
| |
| − | benzer bir mahkeme kararının uygulanıp uygulanmayacağını da tartışacaklardır.
| |
| − | Amerika Birleşik Devletleri hakimlerinin tümünün, mahkemelerinin derecesine bakılmaksızın
| |
| − | yeniden gözden geçirme yetkileri vardır. Hakimler normal olarak inceledikleri kanunların ve
| |
| − | idari işlemlerin geçerli olduğunu varsaymakla birlikte Anayasaya açıkça aykırı buldukları
| |
| − | kanunları, yönetmelikleri ya da idarenin işlemlerini iptal edebilirler. Hakimler Amerika
| |
| − | Birleşik Devletleri Anayasasını diğer tüm kanunlardan üstün tutan kanunlar hiyerarşisini
| |
| − | gözetmek zorundadırlar. Bu nedenle hakimler kanunları, yönetmelikleri ve idarenin
| |
| − | işlemlerini yorumlarken sadece içtihatlara dayanmayacak aynı zamanda bunları Anayasaya
| |
| − | uygun olarak yorumlayacaklardır.
| |
| − |
| |
| − | H. Mahkeme Kararlarının Uygulanması
| |
| − | Mahkeme kararlarının yerine getirilmesi mahkemelerin değil davanın taraflarının
| |
| − | sorumluluğu altındadır. Ceza davalarında, bir Adalet Bakanlığı görevlisi olan Amerika
| |
| − | Birleşik Devletleri adli polisi hükümlüyü gözetim altında tutmakla yükümlüdür. Mahkemenin
| |
| − | para cezası ödenmesini kararlaştırdığı durumlarda mahkeme katibi ödemeyi alıp mahkeme
| |
| − | tarafından belirtilen şekilde dağıtmakla yükümlüdür. Davalının para cezasını ödememesi
| |
| − | durumunda kararın uygulanması ve paranın tahsil edilmesinden Adalet Bakanlığı sorumlu
| |
| − | olacaktır.
| |
| − | Hukuk davalarında ise [[Mahkemeler|mahkemeler]], mahkeme kararlarının tümünü kamunun bilgisine
| |
| − | sunmak üzere kayıtlarını tutmakla beraber mahkeme kararlarının uygulanmasından davanın
| |
| − | tarafları sorumludur. Birçok mali davalar ise çeşitli sigortalar kapsamında korundukları için
| |
| − | bu tür hukuk davalarının kararlarının uygulanmasını sigorta şirketleri takip etmektedir.
| |
| − | Davayı kazanan taraf borçluyu takip etmek ve borçlunun hakimiyetinde bulunan şeyi güvence
| |
| − | altına almak amacıyla gerekli tedbirler için mahkemeden yardım alabilir. Ayrıca federal
| |
| − | mahkemede davayı kazanan taraf, eyalet kanunlarının tanıdığı telafi ve tazmin yolları
| |
| − | çerçevesinde federal mahkeme kararının uygulanmasını sağlamak için eyalet mahkemesine
| |
| − | başvurabilir; (ör: kaybeden tarafın malvarlığının haczedilmesi gibi.) Genel olarak bir hukuk
| |
| − | mahkemesi kararı ile kaybeden tarafın taşınmazı üzerinde takyidat kurulabilir ve para tahsil
| |
| − | edilenceye kadar belirli oranda faiz işletilebilir.
| |
| − | I. Adli Prosedürün Kaydı
| |
| − | Kamuya açık davalarda yargılama öncesi ve sonrasında yürütülen tüm işlemler mahkeme
| |
| − | raportörü tarafından yazılı olarak ya da sözlü olarak kaydedilmektedir. Mahkeme raportörleri
| |
| − | ifadeleri kaydetmek üzere özel olarak eğitim alırlar.
| |
| − | 1. Mahkemenin Görüşlerinin Yayımlanması
| |
| − | Anglo-Sakson hukuk sisteminde [[Mahkemeler|mahkemeler]] hukuku uygularken ve yorumlarken içtihatlara
| |
| − | dayandıkları için güncel hukuki konular bakımından benzer konularla ilgilenen mahkemelerin
| |
| − | ve hukukçuların bu hukuki görüşlerine ulaşabilmesi çok önemlidir. Federal mahkemelerde
| |
| − | kullanılan teknolojinin ilerlemesi ile mahkeme kararlarının ve görüşlerinin büyük bir bölümü
| |
| − | bilgisayar ortamında yazılmaktadır. Tüm görüş ve kararlar kamunun incelemesine açık
| |
| − | kayıtlardır ve kopyaları mahkemelerden temin edilebilir. Bazı kararlar resmi olarak
| |
| − | yayımlanır. Bu tür kararların yayımı [[Mahkemeler|mahkemeler]] için özel şirketler tarafından yapılmaktadır.
| |
| − | Ayrıca özel hukuk kitabı yayınevleri ve bilgisayar ortamında araştırma hizmeti sağlayan
| |
| − | Westlaw ve Lexis/Nexis gibi bilgi bankaları ücret karşılığı mahkeme kararlarını, kanunları ve
| |
| − | diğer hukuki materyalleri barolara ve kamuya sunmaktadır.
| |
| − | Mahkemelerin büyük bir bölümünün kendilerine ait Internet sayfaları bulunmakta ve
| |
| − | mahkeme görüşleri Internet aracılığıyla da elektronik olarak kamuya sunulmaktadır. Bazı
| |
| − | hukuk fakülteleri özellikle temyiz mahkemelerinden mahkeme görüşlerini toplayarak Internet
| |
| − | üzerinden bu kararları yayımlamaya başlamışlardır.
| |
| − |
| |
| − | 2. FEDERAL YARGILAMA SİSTEMİNİN ÖZELLİKLERİ
| |
| − | A. Federal Yapı ve Eyalet Erklerinin Göreli Yetki Alanları
| |
| − | 1. Yalnızca Federal Devlete Özgü Yetkiler
| |
| − | a. Eyaletlerin Yetkilerinin Açıkça Sınırlandırılması
| |
| − | Bazı yetkiler sırf federal hükümete aittir, zira Anayasa eyaletlerin bazı yetkilerini sınırlandırır
| |
| − | veya yasaklar (ör. uluslararası anlaşmaların akdedilmesi, para basımı, vb.)
| |
| − | b. Yetkinin Özünde Federal Olması
| |
| − | Yukarıda sayılmayan diğer bazı yetkiler yetkinin özünden ötürü yalnızca federal hükümete
| |
| − | aittir ve yalnız federal hükümet tarafından yerine getirilebilir.
| |
| − | 2. Yalnızca Eyaletlere Özgü Yetkiler
| |
| − | Federal hükümete devredilmeyen tüm yetkiler eyaletlere aittir. Ancak, federal yetkiler geniş
| |
| − | bir şekilde yorumlandığı için bundan ötürü çok az yetki eyaletlere özgüdür.
| |
| − | 3. Federal Devletin ve Eyaletlerin Aynı Anda Olan Yetkileri . Üstünlük Maddesinin3 Etkisi
| |
| − | Üstünlük maddesinden dolayı, federal kanunlar eyalet kanunlarına göre öncelikli olarak
| |
| − | uygulanabilir ya da sözkonusu kanunların yerine geçebilir.
| |
| − | a. Eyalet ve Federal Kanunlar Arasında Uyuşmazlık
| |
| − | Bir eyalet kanunu ile bir federal kanun arasında uyuşmazlık sözkonusu ise eyalet kanunu
| |
| − | geçersiz sayılacaktır.
| |
| − | b. Eyaletin, Federal Amacın Yerine Getirilmesini Engellemesi
| |
| − | Bir eyalet kanunu veya yerel kanun federal amacın yerine getirilmesini engelliyor ise, o
| |
| − | kanun geçersiz sayılacaktır. İlgili eyalet kanununu, Federal kanunlara aykırı olmayan geçerli
| |
| − | bir amaca hizmet etmek için çıkarılmış olsa bile kanuna aykırı sayılacaktır.
| |
| − | c. Eyalet Kanunlarını Önlemek
| |
| − | Geçerli bir federal kanun hükmü, içerik olarak bir hukuk alanını açık veya dolaylı bir şekilde
| |
| − | kapsayarak ilgili konu hakkında uyuşmazlık yaratmasa bile normal koşullar altında
| |
| − | uygulanacak olan herhangi bir eyalet veya yerel kanunun uygulanmasını engelleyebilir. Bu
| |
| − | bağlamda göz önünde tutulması gereken faktörler (ilgili kanunun lafzından anlaşılan açık bir
| |
| − | üstünlük durumu sözkonusu değil ise): (i) federal kanunların kapsadığı hukuk alanının
| |
| − | genişliği ve (ii) kanunu uygulamak için bir idari organın oluşturulmasıdır.
| |
| − | 3 Supremacy Clause
| |
| − |
| |
| − | B. Tam Güven Ve İtimat Maddesi 4
| |
| − | Tam Güven ve İtimat Maddesi uyarınca, bir mahkeme kararı tam güven ve itimat veriyorsa,
| |
| − | diğer eyaletler bu mahkeme kararını tanımaya mecburdur (New York eyaletinde bir kişinin
| |
| − | aleyhine karar verilir ise, o kişi New Jersey eyaletinde aynı konunun hükme bağlanması
| |
| − | talebiyle yeniden mahkemeye başvuramaz; New York.da verilen karar New Jersey
| |
| − | mahkemeleri için de bağlayıcıdır.) Bu Madde yalnız aşağıdaki hallerde geçerlidir: (i) kararı
| |
| − | veren mahkemenin dava konusu ve taraflar üzerinde yetkisi varsa; (ii) karar davanın esasları
| |
| − | hakkında verilmiş ise; ve (iii) verilen karar kesin ise.
| |
| − | 4 Full Faith And Credit Clause
| |
| − |
| |
| − | II. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ANAYASASININ GETİRDİĞİ BİREYSEL
| |
| − | HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN KORUNMASINA VE KISITLANMASINA İLİŞKİN İLKELER:
| |
| − |
| |
| − | A. Usulüne Uygun İşlem ve Yargılama İlkesi5
| |
| − | 1. Temel İlke
| |
| − | Bir kişiyi .hayatından, özgürlüğünden ya da malından. mahrum etmeden önce, ilgili devlet
| |
| − | organı usulüne uygun işlem esasına uymaya mecburdur (örneğin: duruşmaya çağrı, duruşma).
| |
| − | İlgili devlet organı, kişilerin sözkonusu haklarını yalnızca kasıtlı şekilde yerine getirmez ise,
| |
| − | Usulüne Uygun İşlem Esasını 6 ihlal etmiş sayılır.
| |
| − | 2. Yaşam, Özgürlük veya Mala El Konulması
| |
| − | a. Özgürlük
| |
| − | .Özgürlük. açık olarak tanımlanmamıştır. Bu terim, herhangi bir bedensel engele sahip
| |
| − | olmama durumundan daha fazla şey ifade eder (örneğin sözleşme özgürlüğü ve kazanç getiren
| |
| − | iş bulma özgürlüğünü de kapsar). Aşağıdaki hallerde bir insanın özgürlüğü kısıtlanmış sayılır:
| |
| − | (1) Hareket serbestliği önemli derecede kısıtlanır ise; veya
| |
| − | (2) Anayasanın veya bir kanunun sağladığı bir özgürlük kendisine verilmez ise.
| |
| − | b. Mal
| |
| − | .Mal. terimi şahsi eşyalardan ve menkul mallardan daha çok şey ifade eder, ancak mal
| |
| − | teriminin anlamını açıklamak için mal edinme amaçlı soyut bir ihtiyaç veya bir menfaat
| |
| − | arzusu yeterli değildir. Eyalet veya federal kanunlar çerçevesinde yukarıda tanımlanan
| |
| − | menfaatten yararlanmaya makul bir iddia çerçevesinde hak kazanılmış olunması şarttır. Mala
| |
| − | ilişkin haklara örnek olarak şunları verebiliriz: devlet okullarında eğitim almak, sosyal
| |
| − | güvenlik hakları ve devlet memuru olma hakkı.
| |
| − | 3. Gerekli Usul
| |
| − | Gerekli usullerin nitelik ve kapsamı üç bölümden oluşan denge testiyle belirlenir. Sözkonusu
| |
| − | test aşağıdaki faktörleri kapsar:
| |
| − | (i) Sözkonusu menfaatin birey için önemi;
| |
| − | (ii) Sözkonusu menfaatin korunması amaçlı usule ilişkin belirli
| |
| − | önlemlerin değeri; ve
| |
| − | (iii) Mali ve idari verimlilik bakımından devlet menfaati.
| |
| − | 5 Procedural Due Process
| |
| − | 6 Due Process Clause
| |
| − |
| |
| − | 4. Uygun Yargılama Haklarından7 Feragat Edilebilir
| |
| − | Genel kural, adil yargılanma haklarından kişilerin özgür iradeleriyle ve bilinçli olarak feragat
| |
| − | edebilmeleridir.
| |
| − | B. Usulüne Uygun İşlem Hakkının Hukuki Esasları ve Bireysel Hak ve
| |
| − | Özgürlüklerin Korunması ve Kısıtlanmasında Eşitlik İlkesi8
| |
| − | C. Hukuki Esaslara Uygun Yargılama ile Eşitlik İlkesi Arasındaki İlişki
| |
| − | Hem usulüne uygun yargılanmanın maddesel uygulanmasında hem de eşit hukuksal korunma
| |
| − | talep etme hakları uyarınca, mahkemelerin kullandığı usullerin yerindeliğinden çok
| |
| − | kanunların içeriği, incelenmelidir.
| |
| − | D. Mahkemenin Kullandığı İnceleme Standardı
| |
| − | Her iki hak altında da mahkeme devletin işlemlerinin meşru olup olmadığını inceler. Bu
| |
| − | inceleme için üç ayrı inceleme standardı geliştirilmiştir:
| |
| − | 1. Sıkı İnceleme 9
| |
| − | Temel haklara (eyaletler arası seyahat, gizlilik, oy vermek, ve Birinci Değişiklik haklar, vb.)
| |
| − | ya da kuşku veren sınıflandırmalara10 (ırk, uyruk, yabancı olma statüsü, vb.) kısıtlama getiren
| |
| − | düzenlemeler sıkı inceleme standardı uyarınca incelenir. Sözkonusu kanun, devletin olmazsa
| |
| − | olmaz bir amacına ulaşmak için gerekli ise, onaylanır11. Bu testin standartlarına uymak çok
| |
| − | zordur. Dolayısıyla, bir kanun sıkı inceleme standardına göre incelenir ise, özellikle de
| |
| − | devletin amacına ulaşmak için daha az külfetli bir seçenek de mevcut ise kanun çoğu zaman
| |
| − | geçersiz sayılacaktır.
| |
| − | a. İspat Külfeti
| |
| − | İspat külfeti devlete aittir.
| |
| − | 2. Orta Derece İnceleme 12
| |
| − | Orta düzeyde kuşku veren sınıflandırmalar13 (cinsiyet, meşruluk, vb.) ile ilgili kısıtlama
| |
| − | getiren hükümler orta inceleme standardına göre incelenir. Kanun, devletin önemli bir
| |
| − | amacına ulaşmak için konulmuşsa ve bu amaçla büyük ölçüde ilgili ise, geçerli sayılır.
| |
| − | a. İspat Külfeti
| |
| − | İspat külfetinin kime ait olduğu belirgin değildir. Büyük olasılıkla devlete aittir.
| |
| − | 7 Due Process Rights
| |
| − | 8 Substantıve Due Process And Equal Protection
| |
| − | 9 Strict Scrutiny
| |
| − | 10 Suspect classifications
| |
| − | 11 Necessary to achieve a compelling government purpose
| |
| − | 12 Intermediate Scrutiny
| |
| − | 13 Quasi-suspect classifications
| |
| − |
| |
| − | 3. Makul Bir Temele Oturtma 14
| |
| − | Temel hakları etkilemeyen veya kuşku uyandıran sınıflandırmalar veya orta düzeyde kuşku
| |
| − | uyandıran sınıflandırmaları ilgilendirmeyen düzenlemeler asgari inceleme standardına göre
| |
| − | incelenir. Kanun, devletin hukuksal bir amacına ulaşmak için çıkarılmış ve bu amaçla makul
| |
| − | ölçüde ilişkili ise geçerli sayılır. Bu standarda uymak çok kolaydır. Dolayısıyla sözkonusu
| |
| − | kanun keyfi veya mantıksız olmaması kaydıyla genellikle geçerlidir.
| |
| − | a. İspat Külfeti
| |
| − | İspat külfeti, kanunun hukuka aykırılığını iddia eden kişiye aittir.
| |
| − | E. Hukuki Esaslara Uygun Yargılama
| |
| − | 1. Anayasal Kaynak . İki Madde
| |
| − | Ek 5. Madde Uygun Yargılama Esası federal devlete uygulanır. Ek 14. Madde Uygun
| |
| − | Yargılama Esası eyaletlere ve yerel devletlere uygulanır. Her iki maddeye aynı kriterler
| |
| − | uygulanır.
| |
| − | 2. Uygulanabilir Standartlar
| |
| − | Temel bir hak kısıtlanır ise, o kanun veya işlem sıkı inceleme standardına göre incelenecektir.
| |
| − | Diğer durumlarda, makul bir temele oturtma standardı uygulanacaktır.
| |
| − | F. Eşitlik İlkesi 15
| |
| − | 1. Anayasal Kaynak
| |
| − | Ek 14. Maddede yer alan Eşit Haklar İlkesi eyaletlerin hareketleri ile sınırlıdır. Ancak, federal devlet tarafından yapılabilecek aşırı derecede ayrımcılık Ek 5. Maddede yer alan Uygun
| |
| − | Yargılama Esasını ihlal eder. [[Mahkemeler|Mahkemeler]], her iki anayasal hüküm için de aynı kriterleri
| |
| − | uygular.
| |
| − | 2. Uygulanabilir Standartlar
| |
| − | Eğer bir temel hak veya kuşku uyandıran bir sınıflandırma sözkonusu ise, ilgili hükmü
| |
| − | değerlendirmek için sıkı inceleme standardı uygulanır. Eğer orta düzeyde kuşku uyandıran
| |
| − | sınıflandırma sözkonusu ise, orta derece inceleme standardı uygulanır. Eğer sınıflandırma
| |
| − | temel hak, kuşku uyandıran sınıflandırma veya orta düzeyde kuşku uyandıran sınıflandırma
| |
| − | ile ilgili değil ise, asgari inceleme standardı uygulanır.
| |
| − | 3. Ayrımcılık Sonucu Oluşturulan Sınıflandırmayı İspat
| |
| − | Sıkı veya orta derece inceleme standardının uygulanması için, devletin niyetinin ayrımcılık
| |
| − | olması gereklidir. Devletin niyetinin ayrımcılık olduğu aşağıdaki hallerde ispatlanabilir:
| |
| − | 14 Rational Basis
| |
| − | 15 Equal Protection
| |
| − | 18
| |
| − | (i) Bir kanun, lafzından anlaşılır biçimde ayrımcılık yapıyor ise;
| |
| − | (ii) Lafzında ayrımcılık sözkonusu olmayan bir kanun hükmünün
| |
| − | ayrımcılığa sebep olacak şekilde uygulanması; veya
| |
| − | (iii) Kanun hükmünün ardında ayrımcılık yapma niyetinin olması.
| |
| − | 4. Kuşku Uyandıran Sınıflandırmalar
| |
| − | Sınıflandırmalar ırka, uyruğa veya vatandaşlığa dayanıyor ise, bu tip sınıflandırmalar kuşku
| |
| − | uyandıran sınıflandırmalardır.
| |
| − | a. Irk ve Uyruk
| |
| − | Irka veya uyruğa ilişkin sınıflandırmalar sıkı inceleme standardına göre incelenir.
| |
| − | b. Yabancılık Statüsüne İlişkin Sınıflandırmalar
| |
| − | (1) Federal Sınıflandırmalar
| |
| − | Kongrenin yabancılar üzerinde tam yetkisi16 olduğu için, federal sınıflandırmalar sıkı
| |
| − | inceleme standardına tabi değildir. Bu sınıflandırmalar keyfi ve mantıksız değil ise geçerlidir.
| |
| − | (2) Eyalet Düzeyinde ve Yerel Düzeyde Sınıflandırmalar
| |
| − | Genellikle, vatandaşlığa ilişkin eyalet ve yerel kanunlar sıkı inceleme standardına tabidir.
| |
| − | 5. Orta Düzeyde Kuşku Uyandıran Sınıflandırmalar
| |
| − | Cinsiyet ve meşruluk ile ilgili sınıflandırmalar orta inceleme standardına tabidir.
| |
| − | a. Cinsiyete ilişkin sınıflandırmalar
| |
| − | Cinsiyete ilişkin sınıflandırmalar orta inceleme standardına göre incelenir. Sözkonusu
| |
| − | sınıflandırmanın amacının, devletin önemli bir amacına ulaşmak olduğu belli ise ve
| |
| − | sözkonusu sınıflandırma büyük ölçüde böyle bir amaç ile ilgili ise, geçerli sayılır. İspat külfeti yine devlete aittir.
| |
| − | b. Meşruluk Sınıflandırmaları
| |
| − | Meşruluk sınıflandırmaları da orta inceleme standardına göre incelenir. Sözkonusu
| |
| − | sınıflandırmanın amacının, devletin önemli bir amacına ulaşmak olduğu belli ise ve
| |
| − | sözkonusu sınıflandırma büyük ölçüde böyle bir amaç ile ilgili ise, geçerli sayılır. Gayri
| |
| − | meşru çocukları haksız yere cezalandırmak amacı ile ayrımcılık yapan hükümler geçersizdir.
| |
| − | 16 Plenary powers
| |
| − | 19
| |
| − | G. Din Özgürlüğü
| |
| − | ABD Anayasasının Ek 1. Maddesi devletçe bir dinin esas alınmasını yasaklayıp kişilerin dini
| |
| − | inançlarını serbestçe uygulamasını güvence altına almaktadır. Ek 1. Madde, Ek 14. Madde
| |
| − | vasıtasıyla tüm eyaletlerde uygulanmaktadır.
| |
| − | 1. Dini İnançların Serbestliği Şartı17
| |
| − | a. Dini İnançlardan Ötürü Ceza Verilememesi
| |
| − | Dini İnançların Serbestliği şartı devletin kişileri inançlarından dolayı cezalandırmasını
| |
| − | önlemektedir. Örneğin eyaletler, eyalet yetkililerinin göreve atanmalarında dini yemin etme
| |
| − | şartı koyamazlar ya da din adamlarının bu görevlere atanmalarını engelleyemezler. Anayasa
| |
| − | Mahkemesi .dini inanış. kavramını tanımlamamıştır ve .dini inanışın . tanınmış organize bir
| |
| − | dine dayanması ya da yüksek bir varlık içermesi gerekmez.
| |
| − | Dini İnançların Serbestliği Şartı devletçe yapılan ve özellikle dine müdahale etme amacı
| |
| − | taşımayan düzenlemeleri kapsamaz. Örnek: Kurban kesim yerlerini tespit eden düzenleme.
| |
| − | Halka açık yerlerde . parklarda, okul bahçelerinde vb. kesim yapılmasını yasaklayan kanun
| |
| − | herkese uygulandığı için Dini İnançların Serbestliği Şartına aykırılık teşkil etmez. Ancak
| |
| − | genel olarak kurban kesimini yasaklayan bir düzenleme Dini İnançların Serbestliği Şartına
| |
| − | aykırı düşer.
| |
| − | b. Dini Davranışların Yönetilmesi
| |
| − | Dini İnançların Serbestliği Şartı, genel olarak uygulanan ve dini vecibelerin yerine
| |
| − | getirilmesini kısıtlayan bir düzenlemeye uygulanmaz. Diğer bir deyişle herkesin davranışını
| |
| − | düzenleyen bir uygulama dini inanışları bu düzenlemeye uymaya engel teşkil eden kişiye de
| |
| − | uygulanır. Bunun iki istisnası vardır. A) Bir kişi dini inanışları nedeniyle bir işten ayrılırsa eyalet onun işsizlik sigortası başvurusunu reddedemez. B) Amish dini mensupları çocuklarını okula göndermeyip evde eğitebilirler.
| |
| − | Sonuç olarak Dini İnançların Serbestliği Şartı devletin dini inanışlara müdahele etmesini
| |
| − | önlemekte ancak genel davranış kuralları koyarken dinin gereklerinin yerine getirilmesini
| |
| − | kısıtlayan düzenlemelere engel olmamaktadır.
| |
| − | 2. Din Tesis Edilmemesi Şartı 18
| |
| − | a. Bir Dinin Başka Dine Göre Seçilmesi
| |
| − | Din Tesis Edilmemesi Şartı devletin bir din tesis etmesini ya da bir dini esas almasını
| |
| − | yasaklamaktadır. Devletçe yapılmış olan bir düzenleme, bir dinin bir başkasına göre öne
| |
| − | çıkarılmasını içeriyorsa, sözkonusu düzenleme, bu düzenlemenin üstün bir çıkara hizmet
| |
| − | etmek üzere dar bir şekilde belirlenmediği durumlarda geçersizdir. Şimdiye kadar Anayasa
| |
| − | Mahkemesi içtihatlarında bir dini başka bir dine tercih etmeyi gerektirecek bir üstün çıkar yer
| |
| − | almamıştır. Devletin yaptığı ve bir dini seçmeyi içermeyen bir düzenleme a) laik bir amaçla
| |
| − | yapıldıysa, b) ana amaç dini kısıtlamak ya da öne çıkarmak değilse, ve c) devletin dine fazla
| |
| − | karışması sonucunu doğurmuyorsa geçerlidir.
| |
| − | 17 Freedom of Exercise Clause
| |
| − | 18 Establishment Clause
| |
| − | 20
| |
| − | Düzenleme parasal yardım içermeyen ya da eğitimle ilgisi olmayan konularda, genel kural
| |
| − | olarak belli bir dini öne çıkarıyor veya kısıtlıyorsa Anayasa Mahkemesi tarafından sözkonusu
| |
| − | düzenleme geçersiz sayılır. Bir düzenleme, toplumun büyük bir kesimini kısıtlarken ya da
| |
| − | kayırırken bir dini de kısıtlaması ya da öne çıkarıyor olması durumunda geçerli sayılır.
| |
| − | (Örnek: pazar günü içki satışını yasaklayan yasa geçerli sayılmaktadır.)
| |
| − | Din Tesis Edilmesi Şartı genellikle devletin para yardımları konusunda gündeme gelmektedir.
| |
| − | Para yardımları bir dini kısıtlayamaz ya da öne çıkaramaz. Dini okullara ya da hastanelere
| |
| − | yapılan yardımlar ancak dini olmayan amaçlar için kullanılabilir.
| |
| − | H. İfade ve Toplanma Özgürlüğü19
| |
| − | Dernek kurma özgürlüğü Ek 1. Madde.de açıkça belirtilmemişse de Anayasa Mahkemesi,
| |
| − | Dini İnançların Serbestliği ve Dinin Tesis Edilmesi fıkralarına dayanarak Ek 1. Madde.nin
| |
| − | dernek kurma hakkını da kapsadığını kabul etmiştir. Ancak bu hak çok dar tutulan ve gözardı
| |
| − | edilemez bir nedene dayanan düzenlemelerle kısıtlanabilir.
| |
| − | Ek 1. Madde aynı zamanda ifade ve toplantı özgürlüklerini de kapsamaktadır. Bu özgürlükler
| |
| − | en önemli haklardan sayılmaktadır.
| |
| − | 1. İçerik ve Davranış Ayırımı
| |
| − | Anayasa Mahkemesi, düzenlemeleri .içerik ile ilgili. ve .davranış ile ilgili. olmak üzere ikiye
| |
| − | ayırarak ifade ve toplanma özgürlüğünü kısıtlayan düzenlemeleri buna göre incelemektedir.
| |
| − | İçerikle ilgili kısıtlamalar bazı fikirlerin yayınlanmasını yasaklar ve davranışla ilgili
| |
| − | kısıtlamalar getirir. Bu kısıtlamalar ancak toplantı saati, yer, ses düzeni gibi konulara ilişkin
| |
| − | olabilir.
| |
| − | Genelde içerik nedeniyle ifadeye kısıtlama getirilmesi Anayasa.ya aykırıdır. İçerik kısıtlaması
| |
| − | içermeyen düzenlemelerin tespiti için Anayasanın uyguladığı test, bunların ifade
| |
| − | özgürlüğünün kısıtlanması ile bağlantılı olmayan önemli çıkarlara yönelik olması durumu ve
| |
| − | ifadeyi gerektiğinden fazla kısıtlamamasıdır. Örneğin iftira ve müstehcen ifade, kamu
| |
| − | düzeni gibi önemli bir çıkar nedeniyle kısıtlanabilir. Ancak bu kısıtlamaların yalnızca iftira ve
| |
| − | müstehcen ifadeyi kapsaması gerekir.
| |
| − | Ayrıca ifade ve toplantı ile ilgili düzenlemeler açıkça belirsiz ya da fazla geniş kapsamlı ise
| |
| − | geçersiz sayılır. Bir düzenlemenin gerektiğinden fazla geniş olarak kabul edilmesi için ifadeyi
| |
| − | lüzumundan fazla kısıtlaması gerekmektedir. (Örnek: Havalimanlarında tüm toplanmaların
| |
| − | ve ifadelerin yasaklanması fazla geniş sayılmaktadır.) Neyin yasak olduğunun makul bir
| |
| − | şekilde belirtilmediği düzenlemeler belirsiz olarak kabul edilir. (örneğin tüm müstehcen
| |
| − | konuşmaların ve ifadelerin yasaklanması belirsiz sayılır) İfade özgürlüğü ifade etmeme
| |
| − | özgürlüğünü de içermektedir. Örnek: Kişiler ABD bayrağını selamlamaya mecbur tutulamaz
| |
| − | ve selamlamayanlar cezalandırılamaz. İfade özgürlüğü sembolik ifadeyi de içerir. Örnek
| |
| − | Savaşı protesto için kola siyah bant takmak yasaklanamaz.
| |
| − | Yukarıda Anayasa Mahkemesinin, düzenlemeleri içerik ve davranış olarak ikiye ayırdığı
| |
| − | belirtilmişti. Davranış yasakları zaman, yer ve şekil ile ilgilidir. Halka açık olan yerlerdeki
| |
| − | 19 Freedom of Speech and Assembly
| |
| − | 21
| |
| − | davranışları kısıtlayan düzenlemeler içerikle ilgili olmamalı, devletin önemli bir çıkarına
| |
| − | hizmet etmek amacıyla dar kapsamlı oluşturulmuş olmalı ve alternatif iletişim kanalları açık
| |
| − | bırakılmalıdır. Halka açık olmayan yerlerdeki (okullar, devlet daireleri) ifade özgürlükleri
| |
| − | daha geniş bir şekilde düzenlenebilir. Bu düzenlemeler içerikten bağımsız olarak devletin
| |
| − | geçerli bir çıkarına hizmet ettikleri taktirde geçerlidir.
| |
| − | 2. Korunmayan İfade / Konuşma20
| |
| − | Ek 1. Madde ile korunan ifade özgürlüğünün de sınırları vardır. Kelimeler ve ifadeler, yasa
| |
| − | dışı davranışların oluşması açısından açık ve yakın bir tehlike oluşturuyorsa kısıtlanabilir.
| |
| − | Ayrıca sıradan bir kişinin ani fiziksel tepkisine neden olabilecekse hakaret içeren kelimeler
| |
| − | de yasaklanabilir. Bir bütün olarak, toplumsal normlar uyarınca cinselliğe aşırı düşkünlüğü
| |
| − | içeren, ahlaka aykırı ve ülke standartları gözönüne alındığında ciddi herhangi bir edebi,
| |
| − | sanatsal, politik ya da bilimsel değeri olmayan müstehcen ifadelerde korunmaz.
| |
| − | Reşit olmayanlar açısından değişik standartlar uygulanabilir. Devlet, yetişkinler açısından
| |
| − | müstehcen sayılmayan yayınların reşit olmayanlar için müstehcen olduğuna karar vererek,
| |
| − | bunların küçüklere satılmasını yasaklayabilir. Çocuk pornografisi de yasaktır ve ifade
| |
| − | özgürlüğü kapsamı dışındadır.
| |
| − | İftira konusunda da bir ayırım bulunmaktadır. İftiraya uğrayan kişi bir kamu görevlisi veya
| |
| − | kamuca tanınan bir kişi ise veyahut iftira toplumu ilgilendiren bir konuya ilişkin ise ilgiliyse
| |
| − | şikayetçinin (iftiraya uğrayanın), iftiranın doğru olmadığını ve karşı tarafın kusurlu yan
| |
| − | olduğunu ispatlaması gerekir.
| |
| − | Yukarıda belirtilen kısıtlamalar kişinin fikrini ifade etmesinden sonra olası cezalandırmaya
| |
| − | ilişkindir. Bazı durumlarda ifade özgürlüğünün önceden kısıtlanması da sözkonusu
| |
| − | olabilmekte ve sözkonusu konuşmanın yapılması yasaklanabilmektedir. Çok nadir olan bu
| |
| − | kısıtlamanın uygulanabilmesi için devletin, sözkonusu konuşmanın gerçekleşmesi durumunda
| |
| − | belirli bir toplumsal zararın ortaya çıkacağını ispatlaması gerekmektedir. Önceden kısıtlama
| |
| − | ile ilgili standartların a) dar kapsamlı, makul ve belirli olması, b) ihtiyati tedbirin hemen talep
| |
| − | edilmesi, ve c) kısıtlamanın geçerliliği için hızla kesin karar alınması gerekmektedir. Bu tür
| |
| − | ifade özgürlüğü kısıtlamalarında, kısıtlanan ifadenin koruma altında olmadığını ispat
| |
| − | yükümlülüğü devlete aittir.
| |
| − | Örneğin savaş zamanında askeri birliklerin hareketinin yayınlanmasının engellenmesi geçerli
| |
| − | bir kısıtlamadır. Diğer taraftan Büyük Jüri önünde ifade veren bir kişinin ifadesini hiçbir
| |
| − | zaman yayınlayamayacağını söylemek geçersizdir.
| |
| − | Müstehcen bir kitap ya da film ancak muhtemel bir nedene dayanan müzekkere ile
| |
| − | toplatılabilir. Tümünün toplanması ancak açık bir duruşma sonucunda müstehcenliğe karar
| |
| − | verilmesi durumunda gerçekleşebilir.
| |
| − | I. Basın Özgürlüğü 21
| |
| − | Ek 1. Madde basın özgürlüğünü koruma altına almaktadır. Basın, insanlara verilen haklardan
| |
| − | daha fazlasına sahip değildir. Basın da, insanlarla aynı seviyede korunmaktadır. Hem basının
| |
| − | hem de halkın duruşmaları izleme hakkı vardır, ancak devletin çok önemli nedeni var ise bu
| |
| − | 20 Unprotected Speech
| |
| − | 21 Freedom of Press
| |
| − | 22
| |
| − | hak kısıtlanabilmektedir. Örneğin, bir dava, çocuğun tecavüze uğraması ile ilgili ise, o
| |
| − | çocuğu korumak için, hem basın hem de halk duruşma salonuna alınmayabilir ve halka kapalı
| |
| − | duruşma yapılabilir.
| |
| − | Basın, Büyük Jüri önünde ifade vermek için zorlanabilir. Ancak basının mahkumlarla mülakat
| |
| − | yapma veya ceza evlerini gezme hakkı yoktur.
| |
| − | Ek 1. Madde Basın Özgürlüğü kavramını, yazılı ve görsel olarak ayırmaktadır. İnceleme
| |
| − | yapılırken temel amaç izleyicilerin ve dinleyicilerin bilgi alma haklarını göz önünde
| |
| − | bulundurmaktadır. Yazılı basındaki inceleme sıkı standarda22 tabidir. Oysa görsel basın
| |
| − | (televizyon ve radyo) daha düşük derecede bir standarda tabidir.
| |
| − | 22 Strict scrutiny
| |
| − | 23
| |
| − | III. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ANAYASASI.NIN GETİRDİĞİ BİREYSEL
| |
| − | HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN FEDERAL DÜZLEMDE KORUNMASINDA CEZAİ
| |
| − | YARGININ YERİ VE İŞLEYİŞİ
| |
| − | A. Ceza Muhakemesindeki Anayasal Kısıtlamalar
| |
| − | 1. Eyaletler Üzerinde Bağlayıcı Olan Anayasal Yükümlülükler
| |
| − | A.B.D. Anayasasındaki ilk sekiz Ek Maddede yer alan haklar federal devlete uygulanır. Bu
| |
| − | hakların çoğu Ek 14. Madde.nin uygun işlem esası23 vasıtasıyla eyaletlere uygulanabilir.
| |
| − | Aşağıdaki haklar federal devlet ve eyaletler üzerinde bağlayıcıdır:
| |
| − | 1. Ek 4. Madde, gerekçesiz arama ve alıkoyma yasağı ve delilleri dışarıda bırakma kuralını, 24
| |
| − | 2. Ek 5. Madde, zorla suçunu kabul etmeme imtiyazını,25
| |
| − | 3. Ek 5. Madde, aynı konuda iki kez yargılanma yasağını,26
| |
| − | 4. Ek 6. Madde, seri yargılanma hakkını, 27
| |
| − | 5. Ek 6. Madde, aleni yargılanma hakkını, 28
| |
| − | 6. Ek 6. Madde, jüri yargılaması hakkını,
| |
| − | 7. Ek 6. Madde, şahitlerle yüzleşme hakkını 29
| |
| − | 8. Ek 6. Madde, şahit toplamak için zorunlu süre hakkını, 30
| |
| − | 9. Ek 6. Madde, cürüm ve hapis tehdidi olan kabahatlerde avukat desteği alma hakkını, ve
| |
| − | 10. Ek 8. Madde, acımasız ve olağandışı ceza yasağını
| |
| − | düzenler.
| |
| − | 2. Eyaletler Üzerinde Bağlayıcı Olmayan Anayasal Haklar
| |
| − | Cezası idam olan cürümlerde ve şeref ve haysiyete ilişkin cürümlerde büyük jüri31 tarafından
| |
| − | hazırlanan iddianame 32 eyaletler üzerinde bağlayıcı değildir. Ek 8. Madde.in getirdiği aşırı ağır
| |
| − | kefalet yasağının içeriğinin karşıtından kefalet hakkının doğup doğmayacağı tartışmalıdır. Ancak
| |
| − | pek çok eyalet anayasası kefalet hakkını tanımış ve aşırı ağır kefaleti yasaklamıştır.
| |
| − | 23 Due process clause
| |
| − | 24 Exclusionary rule
| |
| − | 25 Privilege against compulsory self incrimination
| |
| − | 26 Prohibition against double jeopardy
| |
| − | 27 Speedy trial
| |
| − | 28 Public trial
| |
| − | 29 Confront witnesses
| |
| − | 30 Compulsory process for obtaining witnesses
| |
| − | 31 Grand jury
| |
| − | 32 Indictment
| |
| − | 24
| |
| − | B. Dışarıda Bırakma Kuralı
| |
| − | 1. Kuralın Genel Olarak Kapsamı
| |
| − | Dışarıda bırakma kuralı, sanığın Ek 4, 5 ve 6. Maddelere dayanan haklarının ihlal edilmesi
| |
| − | suretiyle elde edilen delilin, kullanılmasını yasaklayan, hakimler tarafından geliştirilmiş bir
| |
| − | kuraldır. Kurala göre hukuka aykırı olarak elde edilmiş deliller mahkemede kullanılamazlar.
| |
| − | .Zehirli ağacın meyvesi. olarak kabul edilen bu deliller yargılama dışında bırakılmalıdır. Zehirli
| |
| − | ağacın meyvesi doktrininin istisnaları olup bunlar :
| |
| − | (i) Başlangıçta kanuna aykırı olarak elde edildiği kaynaktan bağımsız bir kaynaktan
| |
| − | elde edilen delil;
| |
| − | (ii) Sanığın özgür iradesi ile yaptığı tasarruf (örn. Kanuna aykırı olarak tutuklanan
| |
| − | sanığın serbest bırakıldıktan sonra karakola dönerek suçunu itiraf etmesi); ve
| |
| − | (iii) Önlenemeyen keşiftir (savcının, polisin delile, anayasayı ihlal etse de etmese de
| |
| − | ulaşabileceğini ispatlaması hali).
| |
| − | 2. Kuralın Sınırları
| |
| − | a. Büyük jüri, hukuk davalarına, kurum içi kurallarına,33 ve şartlı tahliyenin iptal edilmesi
| |
| − | davalarına34 uygulanamaz
| |
| − | Dışarıda bırakma kuralı (federal konuşmaların gizlice dinlenmesi kurallarını ihlal ederek elde
| |
| − | edilen deliller haricinde) , tetkik jürilerine uygulanmaz. Kural ayrıca şartlı tahliyenin iptal edilmesi
| |
| − | davalarına, hukuk davalarına ve kurum içi kurallara da uygulanmaz.
| |
| − | b. Hukuka iyi niyetle güvenme, hatalı arama müzekkeresi veya sekreter yazım hatası
| |
| − | Polisin iyi niyetle hareket ederek (i) içtihat hukukuna, (ii) geçerli görünen bir kanun veya karara,
| |
| − | veya (iii) polis tarafından yapılmamış sekreter yazım hataları içeren bir bilgisayar çıktısına
| |
| − | dayanarak hareket ettiği hallerde dışarıda bırakma kuralı uygulanmaz. Ayrıca (i) ifadenin
| |
| − | geçerliliğine ilişkin muhtemel sebeplerin açıkça güvenilebilir olmaması, (ii) arama müzekkeresinin
| |
| − | hatalı olduğunun kendiliğinden anlaşılabilir olması, (iii) ifade verenin yalan veya yanlış şekilde
| |
| − | yönlendiren bir ifade vermesi, veya (iv) sulh ceza hakiminin35 hukuki görevini [[Terk|terk]] etmiş olması
| |
| − | halleri haricinde polisin hatalı bir arama müzekkeresine dayanarak işlem yaptığı hallerde de
| |
| − | uygulanmaz.
| |
| − | c. Bir devlet memurunun vazifesini ihlal etmesine ilişkin olarak oluşturulan tahkikatta dışarıda
| |
| − | bırakılan delilin kullanılması
| |
| − | Hukuka aykırı olarak elde edilen bazı deliller mahkemeye çıkan sanığın inanılabilirliğini sınamak
| |
| − | için kullanılabilir. Özellikle Miranda Kuralı gereklerine aykırı olarak alınmış bir gönüllü itiraf veya
| |
| − | hukuka aykırı bir aramada elde edilmiş delil sadece sanığın inanılabilirliğini sınamak için
| |
| − | kullanılabilir.
| |
| − | 33 Internal agency rules
| |
| − | 34 Parole revocation proceedings
| |
| − | 35 Magistrate
| |
| − | 25
| |
| − | d. Miranda Kuralı ihlali36
| |
| − | Anayasa Mahkemesi Miranda Kuralı ihlal edilerek toplanan delillerin Dışarıda Bırakma Kuralına
| |
| − | rağmen kabul edilebilir olmasını önermiştir.
| |
| − | 3. Zararsız Hata Kriteri
| |
| − | Hukuka aykırı bir şekilde elde edilen bir delile dayanılarak alınan karar devlet tarafından bu
| |
| − | hatanın şüphe götürmez bir biçimde zararsız olduğu durumu ispat edilmedikçe temyizen bozulur.
| |
| − | Bir davada anayasal hata iddia eden sanık hatanın jürinin kararında önemli boyutta zarar verici
| |
| − | etkisi olduğunu ispat edebilirse serbest bırakılmalıdır.
| |
| − | 4. Dışarıda Bırakma Kuralının Uygulanması
| |
| − | Jürinin bulunmadığı celsede hakim tarafından kabul edilen bir delil veya itiraf sanık tarafından
| |
| − | kullanılabilir.
| |
| − | C. Ek 4. Madde
| |
| − | 1. Genel
| |
| − | Ek 4. Madde.ye göre kişiler gerekçesiz olarak aranma ve alıkoyma ile karşı karşıya
| |
| − | bırakılmamalıdır.
| |
| − | 2. Tutuklama ve Diğer Tutmalar37
| |
| − | Tutuklama dahil kişilerin tutulması Ek 4. Madde çerçevesinde yapılmalıdır ve bir gerekçeye
| |
| − | dayanmalıdır.
| |
| − | 1. Neler tutma sayılır?
| |
| − | Devleti temsil eden bir otoriteyle karşı karşıya kalan bir kimse dilediği zaman orayı [[Terk|terk]] edebilecek
| |
| − | durumda değilse tutma gerçekleşmiş sayılır.
| |
| − | 2. Gözaltına Alma
| |
| − | Polisin bir kimseyi suç isnadı veya sorgulama için o kişinin istemi dışında nezaret altına alması
| |
| − | halinde göz altına alma gerçekleşmiş sayılır.
| |
| − | a. Muhtemel sebep gerekliliği
| |
| − | Tutuklama muhtemel sebebe dayanmalıdır. Yani normal bir kimsenin veyahut şüphelinin o suçu
| |
| − | işlediğine veya işlemekte olduğuna kanaat getirmesini sağlayacak kadar inanılır bir delil olmalıdır.
| |
| − | b. Evde göz altına alma hali haricinde genelde göz altına alma müzekkeresi gerekli değildir.
| |
| − | 36 Bkz. Sayfa 33 ve 34.
| |
| − | 37 Detention
| |
| − | 26
| |
| − | Genelde kamuya açık yerde bir kimseyi göz altına almak için müzekkere gerekli değildir. Ancak
| |
| − | acil durumlar haricinde bir kimsenin evinde göz altına alması için müzekkereye ihtiyaç vardır.
| |
| − | 3. Diğer tutmalar
| |
| − | a. Sorgulama tutmaları
| |
| − | Eğer polisin yeterli delille desteklenen şekilde suç işlenmiş olduğuna dair gerekçeli bir şüphesi var
| |
| − | ise, sorgulama amacıyla kişileri tutabilir. Eğer tutulan şüphelinin silahlı olabileceği yönünde polisin
| |
| − | muhtemel şüpheleri var ise polis arama yapabilir.
| |
| − | 1) Süre ve kapsam
| |
| − | Kişi şüphenin doğruluğunu tespit etmeye yetecek makul bir süreden daha uzun bir
| |
| − | müddetle tutulamaz. Eğer tutma sürecinde makul sebepler elde edilirse tutma tutuklamaya
| |
| − | dönüşür.
| |
| − | 2) Müsadere
| |
| − | Mal müsaderesi gerekçeli sebeplere dayanıyorsa, benzer koşullar burada da geçerlidir.
| |
| − | b. Araç çevirme
| |
| − | Polis ehliyet ve kayıt kontrolü için herhangi bir aracı gelişigüzel durduramaz. Eğer ilgili araç bir
| |
| − | trafik kanununu ihlal etmişse bu takdirde polis aracı durdurabilir.
| |
| − | 1) Çevirme noktaları
| |
| − | Anayasa Mahkemesi gerekçeli şüphe kriterine dayanmadan, tarafsız arama standartlarıyla,
| |
| − | belli çevirme noktalarında araçların kontrol edilmesini uygun bulmuştur.
| |
| − | 2) Tekneler
| |
| − | Kanala ve denize açılan noktalarda şüpheli görünmese de teknelerin çevrilmesi uygundur.
| |
| − | c. Ev sakinleri
| |
| − | Kanunen yasak olan eşyaları aramaya yönelik bir arama müzekkeresi polise arama sırasında ev
| |
| − | sakinlerini de göz altına alma hakkı verir.
| |
| − | d. Polis merkezinde tutulma
| |
| − | Polisin bir şüpheliyi tutuklayarak sorgulama veya parmak izi almak için polis istasyonuna
| |
| − | götürebilmesi için tam olarak muhtemel bir sebebe sahip olması gerekir.
| |
| − | 4. Dur ve kendini tanıt kuralları
| |
| − | Dur ve kendini tanıt kuralları, hangi durumların kendini tanıtma sayılacağı hususunun belirgin
| |
| − | olmaması nedeniyle anayasaya aykırı olabilirler.
| |
| − | 27
| |
| − | 5. Büyük jüri önüne çıkma
| |
| − | Büyük jüri önüne çıkarılmak için bir kimsenin tutulmuş olması (celpname ile) Ek 4. Madde
| |
| − | çerçevesinde değerlendirilmez.
| |
| − | 6. Ölümcül kuvvet
| |
| − | Polis bir şüpheliyi yakalamak için o kişinin ciddi fiziksel veya ölümcül bir tehdit oluşturduğuna
| |
| − | ilişkin muhtemel sebebi olmadığı sürece ölümcül kuvvet kullanamaz.
| |
| − | 3. Delil Teşkil Eden Arama ve El Koyma38
| |
| − | Delil teşkil edecek nitelikte olan arama ve el koyma da tutuklamalar gibi (Ek 4. Madde.nin altında
| |
| − | kanuni bir şekilde yapılabilmeleri için) gerekçeli olmalıdırlar. Ancak burada gerekçelilik aşağıda
| |
| − | belirtilen 6 istisna hali dışında bir arama müzekkeresi gerektirir. Delil teşkil eden arama ve el
| |
| − | koymalar aşağıdaki analitik model kullanılarak anlaşılabilir:
| |
| − | (i) Sanığın Ek 4. Madde hakkı var mı? (üzerinde makul mahremiyet beklentisi
| |
| − | olabilecek bir yer veya şeye ilişkin devletçe yapılmış bir el koymada)
| |
| − | (ii) Devletin geçerli bir arama müzekkeresi var mı? (tarafsız bir sulh hakimi tarafından
| |
| − | muhtemel sebebe dayanarak aranacak yer veya el konulacak şey açıkça belirtilerek
| |
| − | hazırlanmış)
| |
| − | (iii) Eğer polisin geçerli bir müzekkeresi yoksa, müzekkeresiz geçerli bir arama ve el
| |
| − | koyma yapılmış mı?
| |
| − | 1. Devlet tasarrufu gereklidir.
| |
| − | Ek 4. Madde devlet tasarrufuna karşı koruma sağlar (örn. Polis veya diğer memurlar), ancak özel
| |
| − | kişiler tarafından yapılacak aramalara karşı koruma sağlamaz.
| |
| − | 2. Makul Gizlilik Beklentisi 39
| |
| − | a. Durum
| |
| − | Ek 4. Madde hakkına sahip olmak için kişi aranan yerde veya müsadere edilen eşyanın bulunduğu
| |
| − | yerde makul gizlilik beklentisine sahip olabilecek durumda olmalıdır (Örneğin arabanın üstüne
| |
| − | yazılan bir yazıda veya sokaktaki çöpe bırakılan bir çöp torbasında gizlilik beklentisi olamaz). Bu
| |
| − | durumun tespiti her olayın kendi özelliklerine göre değerlendirilir, ancak kişi aşağıdaki hallerde her
| |
| − | zaman kanunen gizlilik beklentisine sahip olabilir:
| |
| − | 1) Kişi aranan yerin malikidir;
| |
| − | 2) Maliki olmasa da aranan yer kişinin evidir;
| |
| − | 3) Kişi aranan yerde gece kalacak şekilde misafirliktedir.
| |
| − | 38 Seizure
| |
| − | 39 reasonable expectation of privacy
| |
| − | 28
| |
| − | b. Kamuya açık yerde tutulan şeyler
| |
| − | Kişinin kamuya açık yerde tutulan objeler üzerinde makul gizlilik beklentisi olamaz.
| |
| − | 3. Müzekkereye dayanarak yapılan aramalar
| |
| − | Aşağıda belirtilecek altı istisna dışında polisin genel olarak arama yapmak için bir arama
| |
| − | müzekkeresine ihtiyacı vardır.
| |
| − | a. Muhtemel sebep göstermek
| |
| − | Aranacak yer veya kişi aleyhine arama müzekkeresi alabilmek için, aranacak kişi veya yerde el
| |
| − | konulabilecek delil bulunacağına dair muhtemel sebep olmalıdır. Memurlarını arama
| |
| − | müzekkeresini verecek olan sulh hakimine, hakimin muhtemel sebeplere dayanarak karar
| |
| − | vermesini sağlayabilecek şekilde ifade vermeleri gerekir.
| |
| − | 1) Muhbir kullanımı
| |
| − | Muhbirin ihbarına dayanarak elde edilen bir ifade .koşulların bütünlüğü. testinin şartlarına
| |
| − | haiz olmalıdır. Bu teste göre, muhbirin kendisinin veya bilgisinin kaynağının inanılabilir ve
| |
| − | güvenilebilir bir temeli olmasa da ifadesi yeterli olabilir. Muhbirin kimliğinin genel olarak
| |
| − | açıklanmadığı akılda bulundurulmalıdır.
| |
| − | 2) Yeminli ifadenin doğru olmadığının ispatı40
| |
| − | Bir ifadeye dayanarak çıkarılan arama müzekkeresi, savunmanın aşağıdaki üç hususu ispatı
| |
| − | halinde geçersiz sayılır:
| |
| − | (i) İfade verenin yalan beyanının ifadede yer alması;
| |
| − | (ii) İfade verenin kasten veya ihmalen yalan beyanda bulunması; ve
| |
| − | (iii) Bu yalan beyanın muhtemel sebep oluşturulmasına büyük ölçüde etkisinin
| |
| − | olması.
| |
| − | Beyanın geçersiz sayılması için her üç hususun bir arada bulunması gerekir. Örneğin ifade
| |
| − | verenin yalan beyanı arama müzekkeresinin gerekçesini oluşturan bir muhtemel sebep
| |
| − | teşkil etmiyorsa bu ifade geçerli sayılır.
| |
| − | iv) Polis bir müzekkerenin geçerliliğine inanabilir
| |
| − | Polisin ilk bakışta geçerli olduğuna kanaat getireceği bir müzekkereye dayanarak elde
| |
| − | edeceği deliller, daha sonra müzekkerenin geçersiz olduğu anlaşılsa da savcılık tarafından
| |
| − | kullanılabilecektir.
| |
| − | b. Müzekkere ilk bakışta açık ve net olarak kabul edilebilir olmalı
| |
| − | Bir müzekkere tam bir açıklıkla aranacak yer ve el konulacak eşyayı tanımlamalıdır.
| |
| − | 40 Going behind the face of affidavit
| |
| − | 29
| |
| − | c. Üçüncü kişinin evinde aramaya müsaade edilir
| |
| − | Şüpheli olmayan kişilerin evlerinde arama yapmak için o evde delil bulunacağına dair muhtemel
| |
| − | sebepler olduğu sürece müzekkere çıkarılabilir.
| |
| − | d. Tarafsız ve bağımsız hakim
| |
| − | Müzekkereyi veren sulh hakimi tarafsız ve bağımsız olmalıdır.
| |
| − | e. Müzekkerenin infazı
| |
| − | Sadece polis (özel kişiler değil) bir müzekkereyi infaz edebilir ve bu infaz işlemi gerekçesiz
| |
| − | gecikmeler meydana gelmeden yerine getirilmelidir. Özel kişilerin böyle bir yetkisi yoktur. Polis
| |
| − | kapıyı çalmalı ve o yerde bulunma gerekçesini beyan etmelidir (Bu işlemin tehlike doğuracağından
| |
| − | veya soruşturmayı engelleyeceğinden şüphelenilen haller hariç). Müzekkerede sayılmamış da olsa
| |
| − | polis kanuna aykırılığını tespit ettiği eşyayı müsadere edebilir.
| |
| − | 1) Aranılan evde bulunan kişilerin aranması
| |
| − | Muhtemel sebebe dayanarak çıkarılmış bir müzekkere ile aranan evde bulunan
| |
| − | kişiler yakalanabilir. Bu müzekkere polise evde bulunan ancak müzekkerede
| |
| − | isimleri geçmeyen kişileri arama hakkını tanımaz.
| |
| − | 4. Müzekkere zorunluluğunun istisnaları
| |
| − | Aşağıdaki altı istisna kapsamına giren haller dışında tüm müzekkeresiz aramalar anayasaya
| |
| − | aykırıdır:
| |
| − | a. Kanuna uygun tutuklamaya bağlı arama
| |
| − | Kanuna uygun bir tutuklamaya bağlı olarak polis, ilgili kişiyi ve kişinin silaha ulaşabileceği veya
| |
| − | bir delili yok edebileceği yerleri arayabilir. Ayrıca polis suç ortağı olduğunu düşünüyorsa ilgili
| |
| − | çevreyi de araştırabilir. Arama yer ve zaman olarak tutuklamayla aynı anda olmalıdır.
| |
| − | 1) Kanuna uygun tutuklama
| |
| − | Eğer tutuklama kanuna aykırıysa bu tutuklamaya bağlı olarak yapılan aramalar da
| |
| − | kanuna aykırıdır.
| |
| − | 2) Kanuni usule uyularak hapsetmeye bağlı arama 41
| |
| − | Polis tutuklunun üstünde ne olduğunu polis merkezinde arayabilir. Aynı şekilde
| |
| − | polis hukuki bir sebebe dayanarak muhafaza altına alınan bir aracı da arayabilir.
| |
| − | 41 Search incident to incarceration
| |
| − | 30
| |
| − | b. .Araba. istisnası
| |
| − | Eğer polisin muhtemel sebeplere dayanacak şekilde bir aracın suç delili taşıdığı yönünde inancı var
| |
| − | ise polis, aracı ve aradıkları suç delilini barındırabilecek araç bölmelerini arayabilir. Eğer
| |
| − | müzekkeresiz bir şekilde yapılacak araç arama işlemi bu istisnaya girecek özellikleri haiz ise polis
| |
| − | söz konusu aracı daha sonra aramak üzere polis merkezine çekebilir. Eğer bir aracın kendisi başlı
| |
| − | başına suç unsuru oluşturuyorsa polis bu aracı halka açık yerden çekebilir.
| |
| − | 1) Yolcu eşyası
| |
| − | Arama şöförün eşyalarıyla sınırlı değildir, yolcunun eşyaları da aranabilir.
| |
| − | 2) Araçtaki bagajlar
| |
| − | Eğer polisin araçtaki bagajları aramak için muhtemel sebebi var ise sadece araçtaki
| |
| − | bagajları arayabilir, ancak aracın geri kalanını arayamaz.
| |
| − | c. Açık görüş alanı
| |
| − | Polis aşağıdaki hallerde müzekkere olmadan müsadere işlemi yapabilir:
| |
| − | (i) Kanuna uygun olarak evin içindeyken;
| |
| − | (ii) Suç delili veya kanuna aykırı eşya keşfederse;
| |
| − | (iii) Bu delilleri açık görüş alanı içerisinde görürse; ve
| |
| − | (iv) Keşfettiği veya gördüğü şeylerin suç delili veyahut kanuna aykırı eşya
| |
| − | teşkil ettiklerine ilişkin muhtemel sebepleri var ise.
| |
| − | d. İzin
| |
| − | Gönüllü olarak verilen izin polisin yapacağı müzekkeresiz bir aramayı geçerli hale getirir. İzin
| |
| − | vermeme hakkına sahip olduğunu bilmek izin verebilmek için bir ön koşul değildir. Arama alanı
| |
| − | verilen iznin kapsamıyla sınırlıdır, ancak bu kapsam muhtemel bir kişinin izninin kapsamı olarak
| |
| − | algılayacağı sınırlara kadar genişleyebilir.
| |
| − | 1) İzin vermeye yetki
| |
| − | Açıkça ilgili taşınmazı kullanmaya veya ilgili taşınmazda ikamet etmeye hakkı
| |
| − | olduğu görünen bir kimse aramaya izin verebilir ve aramada bulunan deliller evi
| |
| − | kullanmaya veya evde ikamet etmeye hakkı olan diğer kişiler aleyhine
| |
| − | kullanılabilir.
| |
| − | e. Durdurma ve arama
| |
| − | 1) Standartlar
| |
| − | Yukarıda da belirtildiği gibi polis muhtemel sebebi olmasa da bir suç faaliyeti
| |
| − | olduğuna dair yeterli şüpheye sahip olursa bir kişiyi durdurabilir. Eğer polis
| |
| − | 31
| |
| − | durdurduğu kişinin tehlikeli ve silahlı olduğundan şüphelenirse güvenlik amaçlı
| |
| − | hızlı bir arama yapabilir.
| |
| − | 2) Müdahalenin sınırı
| |
| − | Polisin, kişinin üzerindeki silahın kişinin üstünde belirli bir yerinde saklı olduğuna
| |
| − | dair kesin bilgisi olmadığı sürece, arama kişinin elbiselerinin dış yüzeyini yoklama
| |
| − | ile sınırlıdır.
| |
| − | 3) Delillerin geçerliliği
| |
| − | Bir üst araması sırasında polis dokunmak suretiyle suç aleti olmasından şüphe ettiği
| |
| − | aletlere el koyabilir. Bunlar geçerli bir delil olarak kabul edilir.
| |
| − | 4) Sürücüyü arabanın dışına davet etmek mü[[MK|mk]]ündür
| |
| − | Bir trafik suçundan dolayı kanuna uygun olarak durdurulan araç sürücüsü başka
| |
| − | suç faaliyeti bulunduğuna dair şüphe olmasa dahi polis tarafından aracın dışına
| |
| − | çıkartılabilir. Eğer polis muhtemel sebeplere dayanarak sürücünün silahlı veya
| |
| − | tehlikeli olduğuna kanaat getirirse sürücünün üstünü arayabilir.
| |
| − | f. Takip, kaybolabilecek delil ve diğer acil durumlar
| |
| − | Genel bir .acil durum. istisnası yoktur (örn. Sona eren ve sebebi belirlenmiş bir yangını
| |
| − | araştırmaya gerek yoktur). Ancak, (i) kaçan bir suçluyu takip eden polis izinsiz arama ve tutuklama
| |
| − | yapabilir ve şüpheliyi bir özel mülkün içinde dahi takip edebilir; (ii) polis kaybolması ihtimali olan
| |
| − | delile arama müzekkeresi olmadan da el koyabilir; (iii) zehirli yiyecek veya ilaçlar, tehlike
| |
| − | altındaki çocuklar, devam eden yangınlar müzekkere olmadan yapılacak arama ve el koymalar için
| |
| − | geçerli bir sebep olabilir.
| |
| − | 5. İdari inceleme ve aramalar
| |
| − | İdari görevlilerin de özel mülk ve ticari işletmeleri aramaları için arama müzekkeresine ihtiyaçları
| |
| − | vardır, ancak diğer müzekkerelere göre bu müzekkerenin çıkarılması için genel bir gerekçe
| |
| − | gösterilmesi yeterlidir.
| |
| − | a. Müzekkeresiz aramaya hak tanıyan istisnalar:
| |
| − | 1) Bozulmuş veya zehirli yiyeceklere yönelik idari arama;
| |
| − | 2) Detaylı bir içimde düzenlenmiş olan bir sanayi kolu ile ilgili işe yönelik yapılan
| |
| − | idari arama;
| |
| − | 3) Tutuklular üzerinde yapılan arama;
| |
| − | 4) Uçağa biniş öncesi havayolu yolcularının aranması;
| |
| − | 5) Muhtemel sebepler olması halinde gözaltındaki kişilerin evlerinin aranması;
| |
| − | 32
| |
| − | 6) Muhtemel sebep ve şüphe bulunmasının yanısıra aranılan alanın suç ile
| |
| − | bağlantılı olması halinde, iş ile ilgili olarak işlenmiş suçlara ilişkin devlet
| |
| − | memurunun masa ve dolaplarının aranması;
| |
| − | 7) Kazaya karışan demiryolu işçilerine uyuşturucu testinin yapılması;
| |
| − | 8) Uyuşturucu yasağı ile ilgili konumdaki gümrük işlerinde çalışmak üzere başvuru
| |
| − | yapanlara uygulanacak uyuşturucu testleri;
| |
| − | 9) Yarış sezonunda öğrenci atletlere yapılacak uyuşturucu testleri,
| |
| − | müzekkere olmadan yapılabilir.
| |
| − | 6. Sınırlarda ve yabancı ülkelerde yapılan aramalar
| |
| − | a. Yabancı ülkelerde aramalar
| |
| − | Amerika ile önemli bir bağlantısı olmayan yabancılara karşı Amerikan yetkilileri tarafından
| |
| − | yapılacak arama ve el koymalar Ek 4. Madde tarafından korunmaz. Örneğin Meksika.da bir
| |
| − | yabancının evinde yapılan izinsiz aramaya dayanarak elde edilen delilin Ek 4. Madde.ye dayanarak
| |
| − | mahkeme tarafından kabul edilmemesi gerektiği talebi reddedilmiş ve delil kabul edilmiştir.
| |
| − | b. Sınır veya benzeri yerlerde yapılan aramalar
| |
| − | Sınırda yapılan aramalar için müzekkere gerekli değildir. Sınırda ne vatandaşlar ne de yabancılar
| |
| − | Ek 4. Madde hakkına sahip değildirler. Eğer kaçak yabancıların varlığına dair görevlilerin makul
| |
| − | şüpheleri var ise, görevliler şüphelileri sorgulamak için Amerikan sınırları içerisindeki bir aracı
| |
| − | durdurabilirler. Sınır görevlileri sabit arama noktasında herhangi bir şüpheli durum olmasa da
| |
| − | araçları durdurabilirler, ancak arama yapabilmeleri için geçerli bir sebep veya izin olmalıdır.
| |
| − | c. Uluslararası postayı açmak
| |
| − | Suç unsuru bulundurduğuna dair makul sebep var ise uluslararası bir posta açılabilir.
| |
| − | d. Göçmen Bürosu.nun42 uygulaması
| |
| − | Bir fabrikadaki tüm işçilerin vatandaşlıklarını tespit için inceleme yapabilir. Ayrıca Ek 4.
| |
| − | Madde.ye aykırı olarak elde edilmiş deliller dahi sınırdışı etme davalarında kullanılabilir.
| |
| − | e. Tutma
| |
| − | Muhtemel sebeplerle yetkililer midesinde suç unsuru bulunduğuna inandıkları kişiyi tutabilirler.
| |
| − | 7. Banda alma ve dinleme
| |
| − | Banda alma ve diğer yollarla dinleme Ek 4. Madde çerçevesinde bir arama teşkil eder. Banda alma
| |
| − | için izin: (i) geçerli sebep var ise, (ii) şüphelilerin isimleri belirlenmişse, (iii) müzekkerede
| |
| − | dinlenecek konunun içeriği belirlenmişse, (iv) banda alma kısa bir zamana yayılmışsa, (v) istenen
| |
| − | 42 Immigration and Naturalization Services
| |
| − | 33
| |
| − | bilgi elde edilince banda alma sona erdirilmişse ve (vi) hangi konuşmaların dinlendiği mahkemeye
| |
| − | bildirilmişse verilebilir.
| |
| − | a. İstisnalar
| |
| − | Konuşmacı konuşmasını gizli tutmak için bir çaba sarfetmezse Ek 4. Madde hakkı yoktur.
| |
| − | 4. Vicdanı Rahatsız Eden Yöntemlerle Delil Elde Etmek
| |
| − | Uygun Yargılanma Esasına göre adalet duygusunu zedeleyecek biçimde elde edilen delil
| |
| − | kullanılamaz. Bir kişinin vücudunda yapılacak aramaların ölçüsü tecavüzün boyutuyla toplumun
| |
| − | ihtiyaçlarını dengeleyerek belirlenmelidir. Kan örneği almak genel olarak kabul görse de cerrahi
| |
| − | bir operasyon için çok büyük bir ihtiyaç bulunmalıdır.
| |
| − | D. İkrarlar
| |
| − | 1. Giriş
| |
| − | Sanığın ikrarlarının delil olarak kabul edebilirliği Ek 4, 5, 6 ve 14. Maddelere uygun olarak
| |
| − | yapılacak incelemeye tabidir.
| |
| − | 2. Ek 14. Madde - Gönüllülük
| |
| − | Kendini suçlayan bir ifadenin Uygun İşlem Esası kuralı nezdinde geçerli olabilmesi için koşulların
| |
| − | bütünlüğü çerçevesinde gönüllü verilmiş olması gerekir. Resmi bir zorlama sonucu alınan ifade
| |
| − | gönüllü verilmiş bir ifade olarak kabul edilemez.
| |
| − | 1. Zararsız hata testi
| |
| − | Eğer delil olarak kabul edilen gönüllü olmayan ifade dışında başkaca suç delili var ise verilen ceza
| |
| − | bozulmaz.
| |
| − | 3. Ek 6. Madde - Avukat Desteği Alma Hakkı
| |
| − | Ek 6. Madde tüm cezai yargılama süreci başladıktan sonra sanığın avukat desteği alma hakkını
| |
| − | temin eder. Bu madde sanık feragat etmedikçe polisin avukat desteği olmadan ifade almasını
| |
| − | yasaklar. Cezai yargılama süreci başlamadan Ek 6. Madde hakkı ihlal edilemez. Göz altına alınmış
| |
| − | fakat henüz sanığın bir kişinin Ek 6. Madde.ye dayanan bir avukat tutma hakkı olmasa da Ek 5.
| |
| − | Madde.ye (Miranda Kuralı) dayanan bir avukat tutma hakkı vardır.
| |
| − | 1. Suçlamaya özel olma
| |
| − | Ek 6. Madde hakkı suçlamaya özeldir. Bu yüzden, kişi suçlama ile ilgili olmayan konularda Ek 6.
| |
| − | Madde hakkı ihlal edilmeden sorgulanabilir. Ancak bu takdirde Ek 5. Madde.ye dayanan bir ihlal
| |
| − | söz konusu olabilir.
| |
| − | 34
| |
| − | 4. Zorla Kendine Karşı Yaptırılan Suç İkrarına Karşı Ek 5. Madde İmtiyazı
| |
| − | 1. Miranda uyarıları
| |
| − | Zorla kendine karşı yaptırılan suç ikrarının Ek 5. Madde imtiyazı çerçevesinde kabul edilebilir
| |
| − | olması için sorgulama öncesinde göz altındaki kişi aşağıdaki hususlarda bilgilendirilmelidir:
| |
| − | (i) Kişinin sessiz kalma hakkına sahip olduğu;
| |
| − | (ii) Söyleyeceği herşeyin mahkemede aleyhine delil olarak kullanılabileceği;
| |
| − | (iii) Bir avukat bulundurmaya hakkı olduğu; ve
| |
| − | (iv) Avukat bulunduracak maddi imkana sahip değilse talebi üzerine kendisine
| |
| − | bir avukat tutulacağı.
| |
| − | 2. Zamanlama
| |
| − | Gözaltında bulunan ve bir suçlamayla karşı karşıya bulunan herkese polis sorgusu öncesinde
| |
| − | Miranda uyarısı yapılmalıdır.
| |
| − | a. Devlet davranışı
| |
| − | Eğer sanık bir devlet görevlisi tarafından sorgulandığını biliyor ise Miranda uyarısı yapılmalıdır.
| |
| − | b. Gözaltında bulunma
| |
| − | Bir kişinin gözaltında bulunup bulunmadığı, tarafsız bir şekilde yapılan durum değerlendirmesinde
| |
| − | kişinin hareket serbestisinin kısıtlanıp kısıtlanmadığından anlaşılır (örn. Tutuklama bir gözaltı
| |
| − | halidir, ancak trafikteki bir kontrol için durdurma gözaltı değildir).
| |
| − | c. Sorgulama
| |
| − | Polisin sanıktan bir yanıt alması sonucunu doğurabilecek her türlü söz veya davranışı .sorgulama.
| |
| − | kabul edilir. Ancak sanığın tepkisel olarak o anda verdiği ifadeler öncesinde Miranda uyarısının
| |
| − | yapılması gerekli değildir.
| |
| − | d. Feragat
| |
| − | Sanık Miranda hakkından feragat edebilir, ancak iddia makamının bu feragatin gönüllü ve bilinçli
| |
| − | bir şekilde yapıldığını ispat etmesi gerekir.
| |
| − | e. İfade tipleri
| |
| − | Kendini ve başkasını suçlayan ifadelere de Miranda Kuralı uygulanır.
| |
| − | f. Büyük Jüri duruşmalarına uygulanmaz
| |
| − | Büyük jüri önünde ifade veren kişiye Miranda Kuralı uygulanmaz.
| |
| − | 35
| |
| − | 3. Sorgulamayı bitirme hakkı
| |
| − | Suçlanan kişi, polis sorgulamasını, sorgulama öncesinde veya sırasında, sessiz kalma veya avukat
| |
| − | desteği alma haklarını kullanarak sona erdirebilir.
| |
| − | a. Sessiz kalma
| |
| − | Eğer suçlanan kimse sorgulamada sessiz kalmak isterse polis kişinin bu isteğine uymalıdır.
| |
| − | Anayasa Mahkemesi bu isteğe rağmen daha sonra bu sorgulamadan bağımsız bir suça yönelik
| |
| − | sorgulamaya müsaade etmiştir.
| |
| − | b. Avukat desteği alma
| |
| − | Eğer suçlanan kimse açıkça avukat desteği talep ederse sorgulama bir avukat gelinceye kadar
| |
| − | durmalıdır. Avukat bulundurma talebi kesin olmalıdır. Sanığın avukatıyla görüşmesine izin verip
| |
| − | avukatı gittikten sonra sorgulanması bu hakkın genellikle ihlalidir. Sorgulama sırasında sanık
| |
| − | feragat etmediği sürece avukat hazır bulunmalıdır.
| |
| − | 4. İhlalin neticesi
| |
| − | Dışarıda bırakma kurallarına göre genel olarak Miranda Kuralları ihlal edilerek elde edilmiş
| |
| − | deliller yargılama sırasında kabul edilemez.
| |
| − | a. İtirafın sanık ifadesini çürütmek için kullanılması
| |
| − | Miranda Kurallarını ihlal ederek alınmış ifade sanığın şahadetini çürütmek amacıyla kullanılabilir,
| |
| − | ancak suç delili olarak kullanılamaz.
| |
| − | b. Sonraki geçerli itiraf kabul edilebilir
| |
| − | Miranda uyarısı yapılmadan alınan bir ifadenin varlığı Miranda uyarısı yapıldıktan sonra alınan
| |
| − | ifadenin geçerliliğini etkilemez.
| |
| − | 5. Kamu güvenliği istisnası
| |
| − | Kamu güvenliğinin söz konusu olduğu durumlarda Miranda hakları belirtilmeden yapılan
| |
| − | sorgulamaya Anayasa Mahkemesi müsaade etmiştir.
| |
| − | E. Dava Öncesi Teşhis 43
| |
| − | 1. Suçlama İçin Somut Dayanaklar 44
| |
| − | 1. Ek 6. Madde, avukat desteği hakkı
| |
| − | Bir şüphelinin, suçlama öncesinde teşhis edilmesi için, başkalarıyla birlikte sıralanması anında
| |
| − | avukatını bulundurma hakkı vardır. Fotoğrafla teşhis, parmak izi alınması veya yazı örneği
| |
| − | alınması gibi durumlarda şüphelinin avukat bulundurma hakkı yoktur.
| |
| − | 43 identification
| |
| − | 44 substantive bases for attack
| |
| − | 36
| |
| − | 2. Uygun işlem standardı
| |
| − | Eğer, büyük bir ihtimalle yanlış teşhis olasılığı mevcutsa ve teşhis işlemi taraflı bir yapıda ise sanık
| |
| − | uygun işlem prensibi ile bağdaşmadığından hareketle teşhis işlemini çürütebilir.
| |
| − | 2. Hakkın Temini45
| |
| − | Anayasaya aykırı olarak yapılan teşhislerin yaptırımı mahkeme içerisinde teşhis yapılmasının
| |
| − | yasaklanmasıdır.
| |
| − | 1. Bağımsız Kaynak
| |
| − | Eğer mahkeme içinde yapılan teşhis bağımsız bir kaynağa dayanıyorsa mahkeme öncesi anayasaya
| |
| − | aykırı bir teşhis yapılmış olsa da, şahit mahkeme içinde teşhis yapabilir. En çok rastlanan genel
| |
| − | bağımsız kaynak örneği suç sırasındaki gözlemdir (örn. Suçun işlendiği sırada 40 dakika boyunca
| |
| − | şahit sanığı yakından görmüştür).
| |
| − | 2. Duruşma
| |
| − | Anayasal bir hak olmasa da teşhis delilinin geçerliliği jürinin bulunmadığı bir duruşmada
| |
| − | belirlenmelidir. Devlet: (i) hazır bir avukat olduğunu; (ii) suçlanan kişinin avukat bulundurma
| |
| − | hakkından feragat ettiğini; veya (iii) mahkeme içi teşhis için bağımsız bir kaynağın varolduğunu
| |
| − | ispatla yükümlüdür. Usulüne uygun prosedürünün ihlalini ispat yükümlülüğü ise sanıktadır.
| |
| − | F. Yargılama Öncesi Prosedürler46
| |
| − | 1. Tutuklama İçin Geçerli Sebep Olup Olmadığını Tespit Amacıyla Ön Duruşma Yapılması
| |
| − | Hali
| |
| − | Sanığın özgürlüğü sadece geçerli sebep bulunması halinde kısıtlanabilir. Eğer geçerli sebep zaten
| |
| − | tespit edilmişse (örn. müzekkereye dayanan tutuklama) o takdirde ön duruşmaya gerek yoktur.
| |
| − | Eğer geçerli sebep tam olarak belirlenememiş ve şüphelinin özgürlüğü de sınırlanmışsa makul süre
| |
| − | içerisinde (örn. 48 saat) ön duruşma yapılmalıdır. Ön duruşma resmi olmayan bir takibattır.
| |
| − | 2. Dava Öncesi Göz Altına Alma, Kefalet
| |
| − | Cezası idam olan suç haricinde pek çok eyalette kefaletle serbest bırakılma müessesesi vardır.
| |
| − | Genelde kefalet sanığın mahkemeye gelmesini sağlayacak miktardan daha yüksek olarak
| |
| − | belirlenemez. Kefalet verme veya fahiş kefalete hükmetme işlemleri hemen temyiz edilebilir.
| |
| − | Ancak Anayasa Mahkemesi tutukluların tehlike teşkil ettiği veya mahkemeye gelmelerinin şüpheli
| |
| − | olduğu hallerde mahkemenin kefalete hükmetmemesini uygun bulmuştur.
| |
| − | 3. Büyük Jüri
| |
| − | 1. Büyük Jürinin kullanımı
| |
| − | Büyük jüri tarafından suçlanmaya ilişkin Ek 5. Madde hakkı, Ek 14. Madde içine işlenmemiştir.
| |
| − | Ancak bazı eyalet anayasaları büyük jürice iddianame hazırlanmasını öngörmüşlerdir. Mississippi
| |
| − | 45 Remedy
| |
| − | 46 Pretrial procedures
| |
| − | 37
| |
| − | eyaletinin doğusundaki pek çok eyalet iddianamenin hazırlanması sürecinde büyük jüriyi
| |
| − | kullanmaktadır. Batı eyaletleri genellikle savcı tarafından yazılı olarak hazırlanan iddianameye
| |
| − | dayanarak takibat yaparlar.
| |
| − | 2. Büyük Jüri Soruşturması
| |
| − | a. Gizlilik ve Sanığın Erişim Kısıtlaması
| |
| − | Büyük jüri davaları gizli yürütülür. Sanığın büyük jürinin kendisine karşı bir iddianame
| |
| − | hazırladığını açıklama, davada bulunma, şahitlerle yüzleşme ya da büyük jüriye kanıt sunma
| |
| − | hakkı yoktur.
| |
| − | b. Avukat desteği ya da Miranda uyarılarını alma hakkı olmaması
| |
| − | Büyük jüri önünde tanıklık etmek için bulunan bir şahidin Miranda uyarıları alma hakkı
| |
| − | olmadığı gibi, büyük jüri önünde tanıklık etmeye çağrıldığında .potansiyel sanık. olduğu
| |
| − | yönünde bir uyarı alma hakkı da yoktur. Şahitlerin jüri huzurundayken yanlarında avukatlarını
| |
| − | bulundurma hakları da yoktur.
| |
| − | c. Hariç Tutulmuş Kanıt Hakkı Olmaması
| |
| − | Bir büyük jüri, iddianamesinde yargılamaya kabul edilemeyecek delilleri esas alabilir, ve bu
| |
| − | durumda suçlanan sanık iddianameyi yasal olmayan kanıtlara dayandığını ileri sürerek iptal
| |
| − | ettiremez.
| |
| − | d. Celben Çağrılmaya İtiraz Hakkı Olmaması
| |
| − | Ek 4. Madde uyarınca celben çağrılan kişi, büyük jürinin bir şahidi sorgulamaya çağırmak
| |
| − | için muhtemel sebep . ya da herhangi bir nedeni olmadığını söyleyerek itiraz edemez.
| |
| − | e. Azınlıkların Hariç Tutulması
| |
| − | İçinde azınlıkların hariç tutulduğu bir büyük jüri tarafından hazırlanan iddianameye göre
| |
| − | verilen mahkumiyet kararı yanlışın zararsız olup olmadığına bakılmaksızın iptal edilecektir.
| |
| − | 4. Seri Yargılanma47 Hakkı
| |
| − | 1. Standartlar
| |
| − | Sanığın Ek 6. Madde.de tanınan seri yargılanma hakkının ihlal edilip edilmediği, durumların
| |
| − | toplamına göre değerlendirilir. Göz önüne alınan faktörler gecikmenin süresi, gecikme nedeni,
| |
| − | savunmanın hakkını savunup savunmadığı ve sanığa karşı gösterilen önyargıdır. Seri
| |
| − | yargılanma ihlaline karşı hakkın temini, önyargıyla davanın reddidir48.
| |
| − | 2. Hakkın Başlangıcı
| |
| − | Seri yargılanma hakkı sanık tutuklanana ya da suçlanana kadar başlamaz. Sanık suçlanmışsa
| |
| − | ve başka eyalette hapsedilmişse, savunmanın hazır bulunması için makul çaba gösterilmelidir.
| |
| − | 47 Speedy Trial
| |
| − | 48 Dismissal with prejudice
| |
| − | 38
| |
| − | Savcının suçlamalarını süresiz şekilde ertelemesine izin vermek de seri yargılanma hakkının
| |
| − | ihlalidir.
| |
| − | Not: Savunma, seri yargılanma hakkının verilmesi için suçlamaları bilmek zorunda değildir.
| |
| − | 5. Savcının Beraat Bilgilerini Açıklama Sorumluluğu ve Savunmanın Bildirimleri
| |
| − | 1. Savcının Beraat Bilgilerini Açıklama Sorumluluğu
| |
| − | Devlet, önemli ve beraata ilişkin kanıtları savunmaya açıklamak zorundadır. Böylesi
| |
| − | kanıtların . kasıtlı ya da kasıtsız olarak - açıklanmaması Uygun İşlem Esasının ihlalidir ve
| |
| − | savunmanın aşağıdakileri kanıtlaması durumunda mahkeme kararının iptali için bir mesned
| |
| − | oluşturur: (i) kanıtlar sanığın lehinedir, çünkü ya yeni suçlamalar getirmekte ya da temize
| |
| − | çıkarıcı niteliktedir; ve (ii) önyargıyla sonuca varılmıştır (yani, açıklanmayan kanıtlar
| |
| − | duruşmada sunulmuş olsaydı davanın sonucunun farklı olacağına dair makul bir olasılık
| |
| − | vardır).
| |
| − | 2. Suçun İşlendiği An Başka Yerde Olunduğuna Dair Bildirim ya da Akıl Hastalığı
| |
| − | Savunması
| |
| − | Sanık, suçun işlendiği anda başka yerde olduğuna ya da akıl hastalığına dair bir savunma
| |
| − | yapacaksa, savcıyı bu konuda bilgilendirmelidir. Eğer suçun işlendiği an başka yerde
| |
| − | bulunulduğuna dair bir savunma yapılacaksa, savunma şahitlerinin listesini savcıya
| |
| − | vermelidir. Savcı savunmaya savunmasını çürütmek için kullanacağı şahitlerin bir listesini
| |
| − | vermelidir. Sanık suçun işlendiği an başka yerde bulunduğuna dair savunmasını destekleyen
| |
| − | şahitler sunamazsa ya da şahidin kendisini mahkemeye getiremezse, savcı duruşma sırasında
| |
| − | bununla ilgili yorum yapamaz.
| |
| − | 6. Cezai Ehliyete Haiz Olma
| |
| − | 1. Cezai Ehliyet ve Akıl Hastalığı Arasındaki Fark
| |
| − | Delilik, savunmanın iddia ettiği suçu işlediği andaki ruh durumu esas alınarak yapılan cezai
| |
| − | suçlamaya karşı bir savunmadır. Delilik nedeniyle beraat ettirilen bir sanık yeniden
| |
| − | yargılanamaz ve mahkum edilemez, ama bazı durumlarda hastaneye yatırılabilir. Cezai
| |
| − | ehliyete haiz olmama ise suçlamaya karşı bir savunma değildir, ama yargılama için bir
| |
| − | engeldir. Cezai ehliyet için savunmanın yargılanma sırasındaki ruh durumu esas alınır.
| |
| − | Savunma daha sonra cezai ehliyetini geri kazanırsa, o zaman yeniden yargılanıp mahkum
| |
| − | edilebilir.
| |
| − | 2. Usulüne Uygun İşlem
| |
| − | Bir sanık şu durumlarda cezai ehliyete haiz değildir: (i) suçlamaları ve davaları anlamasını
| |
| − | engelleyecek mantıksal ya da gerçeksel anlayış eksikliği, ya da (ii) avukatıyla makul bir
| |
| − | anlayış seviyesinde görüşebilecek yetisinin olmaması. Eyalet, savunmadan cezai ehliyete haiz
| |
| − | olmadığını kanıtlamasını isteyebilir, ama bu durumunun .açık ve inandırıcı. şekilde
| |
| − | gösterilmesini istemek Anayasaya aykırıdır.
| |
| − | 39
| |
| − | 3. Sanığın Tutulması 49
| |
| − | Başarılı şekilde akıl hastalığı savunması yapan bir sanık suç için öngörülen azami hürriyet
| |
| − | bağlayıcı ceza süresinden daha fazla bir süre için bir akıl hastanesine kapatılabilir. Fakat sanık
| |
| − | akli dengesi yerine geldikten sonra, sırf başkalarına karşı zararsız olduğunu kanıtlayamadığı
| |
| − | için mühletsiz olarak hastaneye kapatılamaz.
| |
| − | 7. Dava Öncesi Aleniyet
| |
| − | Savunmanın önyargılı şekilde dava öncesi aşırı aleniyeti, yer değişikliğini ya da yeniden
| |
| − | yargılanmayı gerektirebilir.
| |
| − | G. Duruşma
| |
| − | 1. Duruşmanın Adil Olması Hakkı
| |
| − | 1. Aleni Duruşma Hakkı
| |
| − | Ek 6. ve 14. Maddeler aleni yargılanma hakkını garanti eder, ama bu hak ilgili yargılanma
| |
| − | sürecinin aşamasına göre farklılık gösterir.
| |
| − | a. Dava Öncesi Duruşmalar
| |
| − | Muhtemel sebeplere dair önduruşmalar50 karine olarak halka ve basına açıktır. Dava öncesi
| |
| − | kapalı duruşmalar da51 halka ve basına açıktır. Ama bunlar sınırlı koşullar altında halka kapalı
| |
| − | da olabilir (örneğin, duruşmanın kapalı olmasını isteyen taraf, duruşma kapalı olmadığı
| |
| − | takdirde kendisine önyargılı olunacağı yönünde fikir bildiriyorsa ve duruşmanın kapalı
| |
| − | yapılmasından başka makul bir alternatif bulunmuyorsa).
| |
| − | b. Duruşma
| |
| − | Savunma ve savcı duruşmanın kapalı olmasına karar verseler bile, basının ve halkın Ek 1.
| |
| − | Madde uyarınca duruşmaya katılma hakları vardır. Eyalet, savunmanın itirazına rağmen ceza
| |
| − | duruşmalarını anayasa uyarınca televizyon yoluyla yayınlayabilir.
| |
| − | 2. Tarafsız Hakim Hakkı
| |
| − | Hakimin savunmaya karşı suiniyet sahibi olduğu görüldüyse ya da sanığın suçlu olması
| |
| − | halinde maddi kazancı olacaksa usulüne uygun yargılama hakkı ihlal edilmiştir.
| |
| − | 3. Hakimin Hukukçu Olma Zorunluluğu Olup Olmadığı
| |
| − | Savunma aleyhine hafif bir kabahatten takibat başlatılmışsa, ve mahkumiyet halinde yeniden
| |
| − | bir hukukçu-hakim önünde yargılanabilecekse sanığın bir hukukçu hakim önünde yargılanma
| |
| − | hakkı yoktur. Ancak önemli suçlarda hakimin hukuk eğitimi alması aranır.
| |
| − | 49 Detention
| |
| − | 50 Preliminary probable cause hearings
| |
| − | 51 Suppression hearings
| |
| − | 40
| |
| − | 4. Diğer Uygun İşlem Hakları
| |
| − | Usulüne Uygun İşlem hakkı aşağıda belirtilen hallerde ihlal edilmiş sayılır:
| |
| − | (i) Duruşmanın jürinin delilleri makul oranda göz önüne almasına olanak
| |
| − | vermeyecek şekilde yapılmış olması;
| |
| − | (ii) Eyaletin sanığı mahkeme önünde mahkum kıyafeti ile durmaya zorlaması;
| |
| − | ya da
| |
| − | (iii) Jürinin savcılık lehine etkilenmeye maruz kalması.
| |
| − | Usulüne uygun işlem beraate imkan verecek tüm delilerin polis tarafından muhafaza
| |
| − | edilmesini sağlamaz, ama kötü niyetli davranışları engeller.
| |
| − | 2. Jürili Mahkemede Yargılanma Hakkı
| |
| − | 1. Sadece .Önemli Suçlar. için Jürili Yargılama Hakkı Olması
| |
| − | Küçük suçlar için jürili mahkemesinde yargılanmaya ilişkin bir anayasal hak yoktur. Bu hak
| |
| − | sadece önemli suçlar için tanınmıştır. Bir suçun önemli olmasının tespitinde o suçun altı
| |
| − | aydan uzun bir mahkumiyete sebebiyet verebilecek olup olmadığına bakılır. Ayrıca, çocuk
| |
| − | suçlarında da bu hak tanınmaz.
| |
| − | a. Mahkemeye İtaatsizlik
| |
| − | Hukuk mahkemeleri önündeki mahkemeye itaatsizlik yargılamasında jürili muhakeme yoktur.
| |
| − | Suç teşkil eden hareketlere dair prosedürlerde, toplam ceza altı ay hapis cezasından fazla
| |
| − | değilse sanık jürili yargılanma hakkı verilmeden cezalandırılamaz. Eğer bir hakim duruşma
| |
| − | esnasında suçlar için toplamda altı aydan fazla hapis cezası öngörmüşse, o zaman jürili
| |
| − | yargılamaya gerek yoktur.
| |
| − | 1) Şartlı Tahliye
| |
| − | Hakim, suçluyu, jürili yargılanma hakkı vermeden, azami beş yıl için şartlı
| |
| − | tahliye edebilir. Ancak, bu şartlı tahliyenin geri alınması halinde kişi altı aydan
| |
| − | uzun süreli hapis cezasına maruz kalacaksa şartlı tahliye sözkonusu olmaz.
| |
| − | 2. Jüri Üyelerin Sayısı ve Oybirliği
| |
| − | 12 üyeden oluşan jürili bir mahkemede yargılanmaya ilişkin anayasal bir hak sözkonusu
| |
| − | değildir. Ancak en az 6 jüri üyesi önünde yargılanma hakkı verilmesi gerekir. Anayasa
| |
| − | Mahkemesi 12 üyeli jürinin oybirliğinin altında bir oranla alacağı mahkumiyet kararlarını
| |
| − | onayabilmektedir. Ancak 8-4 ile alınacak bir mahkumiyet kararını onamayacaktır. 6 kişilik
| |
| − | jürilerde kararın oybirliği ile alınması gerekir.
| |
| − | 3. Jüride Toplumun Farklı Kesimlerinden Temsilcilerin Bulunmasını İsteme Hakkı
| |
| − | Savunma jürinin toplumun farklı kesimlerini temsil eden kişilerden oluşturulmasını isteme
| |
| − | hakkına sahiptir. Jürili yargılanma hakkının ihlal edildiğini ispat için, belli ve sayıca önemli
| |
| − | 41
| |
| − | bir grubun jüride temsil edilmediğinin ispatlanması yeterlidir. Ancak, savunma farklı
| |
| − | grupların oransal temsilini isteme hakkına sahip değildir.
| |
| − | a. Irksal ve Cinsiyete İlişkin Ayrımcılık Konusunda Önceden İtirazın Kullanımı
| |
| − | Savcılık her ne nedenle olursa olsun önceden itirazlarını kullanabilirse de, Kanunlar Önünde
| |
| − | Eşit Olarak Kanun Hükümlerinden İstifade Etme Hakkı, müstakbel jüri üyelerinin sadece
| |
| − | ırklarından ve cinsiyetlerinden dolayı jüriden hariç tutulmalarını engeller. Jüri ön elemelerine
| |
| − | ilişkin olarak Kanunlar Önünde Eşit Olmaya dayalı yapılacak bir itiraz şu üç aşamayı
| |
| − | kapsayacaktır: (i) savunma, jüri elemesinin ırk veya cinsiyete dayalı yapıldığını destekler
| |
| − | durumları ve unsurları göstermek zorundadır, (ii) bunu gösterdikten sonra, savcılığın ırkçılık
| |
| − | taşımayan bir eleme olduğunu belirtir bir açıklama yapması gerekir, (iii) son olarak da hakim,
| |
| − | savcının açıklamasının gerçekleri yansıtıp yansıtmadığına bakacak ve yansıtıyor ise eleme
| |
| − | kararını onayacaktır.
| |
| − | 4. Tarafsız Jüri İsteme Hakkı
| |
| − | a. Irka Dayalı Taraf Tutma Durumu ve Sorgulanma Hakkı
| |
| − | Savunma, davanın ırksal konularla bağlantılı olması ve kendisinin ırkçı bir davranışla
| |
| − | suçlanıyor olması hallerinde, jüri üyelerinin tespitine ilişkin kişisel sorgulamalarda, özellikle
| |
| − | ırkçı önyargılılığa ilişkin sorular yöneltebilir.
| |
| − | b. Jüri Üyelerinin Ölüm Cezasına Karşı Olmaları
| |
| − | Ölüm cezası olan davalarda, ölüm cezasına dair tereddütlerini ileten jüri üyelerini eyalet
| |
| − | makamları doğrudan eleyemez. Bu durumda bakılması gereken husus, jüri üyesinin
| |
| − | düşüncelerinin, hizmet sırasında görevini tam olarak yerine getirmesini tamamen veya büyük
| |
| − | ölçüde engelleyecek nitelikte olup olmadığıdır. Bir jüri üyesinin yanlış olarak elendiği bir
| |
| − | jürinin ölüm cezası vermesi halinde bu ceza kendiliğinden iade kararına konu olacaktır.
| |
| − | c. Ölüm Cezası İçin Toplanan Jüri
| |
| − | Eğer jüri sanığın ölüm cezasına çarptırılıp çarptırılmayacağına karar vermek için toplanmışsa,
| |
| − | jüri üyelerinin elenmelerine dair görüşmelerde savunma, jüri üyesinin ölüm cezası taraftarı
| |
| − | olup olmadığını sorabilir. Eğer bir jüri üyesi bu soruya olumlu cevap veriyorsa, bu o jüri
| |
| − | üyesinin görevini talimatlar doğrultusunda tam olarak yerine getiremeyeceği anlamına gelir
| |
| − | ve bu nedenle jüriden ihracı gerekir.
| |
| − | d. Tarafsız Jüriyi Sağlamak İçin Önceden İtirazın Kullanılması52
| |
| − | Eğer bir mahkeme, ihraç edilmesi gereken bir jüri üyesinin ihraç edilmesini reddederse,
| |
| − | savunma önceden itiraz ile jüri üyesini ihraç edebilir. Bu durum Anayasaya aykırı bir durum
| |
| − | oluşturmaz.
| |
| − | 52 Preemptory Challenge
| |
| − | 42
| |
| − | 5. Birbiri ile Tutarsız Mahkeme Kararları
| |
| − | Tutarsız kararlar (mesela, savunmayı suçlu bulup, aynı delillere dayanarak suça iştirak edeni
| |
| − | suçsuz bulma) tekrar görüşülemez.
| |
| − | 3. Avukat Tutma Hakkı
| |
| − | Sanık avukat tutma hakkına sahiptir. Bu hakkın mahkemede ihlali, kararın dönmesine neden
| |
| − | olur. Mahkeme dışındaki redlerde ise, zararsız hata kriteri uygulanır.
| |
| − | 1. Avukat Tutma Hakkının Uygulanacağı Safhalar
| |
| − | Sanık özel olarak tuttuğu avukat tarafından veya yoksul ise eyalet tarafından atanacak bir
| |
| − | avukat tarafından aşağıdaki aşamalarda temsil edilme hakkına sahiptir: (i) nezaretteki polis
| |
| − | sorgulamaları, (ii) nezarette olsun olmasın itham sonrası53 sorgulamalar, (iii) takibata yol
| |
| − | açacak muhtemel sebeplerin tesbiti için ön sorgulamalar, (iv) mahkemede suçlamanın resmen
| |
| − | sanığa tebliğ edilmesinde, (v) suçlu bulunma sonrası sıralanma, (vi) suçunu kabul etme ve
| |
| − | cezalandırılma safhası, (vii) ağır cürüm davaları, (viii) hapis cezasının uygulandığı kabahatlar,
| |
| − | (ix) duruşma esnasında gece duraklamaları ve (x) temyize başvurma.
| |
| − | 2. Avukat Tutma Hakkının Uygulanmayacağı Safhalar
| |
| − | (i) Kan tahlilinde , (ii) yazı örneği veya ses kaydı alınmasında, (iii) suçlu bulunma öncesi veya
| |
| − | soruşturma sıralanmasında, (iv) fotoğrafla kimlik tespitinde, (v) tutuklama için muhtemel
| |
| − | sebeplerin tesbitine dair ön duruşmalarda, (vi) sanığın duruşmadaki şahadeti sırasındaki kısa
| |
| − | aralarda, (vii) şartlı salıverilmenin iptali prosedürlerinde, (viii) suçlu bulunma sonrası
| |
| − | prosedürlerde avukat tutma hakkı uygulanmaz.
| |
| − | 3. Avukat Tutma Hakkından Feragat ve Kendini Savunma Hakkı
| |
| − | Eğer hakim sanığın feragatinin bilinçli ve bilgi sahibi olarak yapıldığına kanaat getirirse,
| |
| − | sanık kendini duruşmada savunma hakkına sahiptir. Sanığın kendini savunma kapasitesinin
| |
| − | bulunması aranmaz. Sanık temyiz aşamasında kendini temsil etme hakkına haiz değildir.
| |
| − | 4. Yoksulluk ve Masrafların Tazmini
| |
| − | Eyaletler genellikle yoksulluğa yakın hallerde avukat sağlamaktadır. Ancak, suçlu bulunan
| |
| − | kişilerin ödeme yapabilecek hale gelmeleri durumunda yapılan harcamalar tazmin edilebilir.
| |
| − | 5.Avukatın Etkin Yardımı
| |
| − | Avukat tutma hakkına ilişikin Ek 6. Madde etkin avukat haklarını içerir. Bu haklar birinci
| |
| − | temyizi de kapsar. Esas olarak avukatın etkin desteği olduğu varsayılır.
| |
| − | a. Etkin Olmayan Yardım Durumları
| |
| − | İddia eden tarafın etkin olmayan destek göstermesi:
| |
| − | 53 post-indictment
| |
| − | 43
| |
| − | (i) Avukatın yetersizliği;
| |
| − | (ii) Avukatın yetersiz olması halinde dava sonucunun farklı olacağı hakkı.
| |
| − | Böyle bir iddiada bulunan kişi çeşitli kifayetsizliklere dikkat çekmeli ve iddiasını
| |
| − | tecrübesizliğe ve hazırlık için zamansızlığa, suçlamaların ağırlığı, savunmanın komplike
| |
| − | oluşuna ve şahitlerin kabul edilebilirliğine dayandırmamalıdır.
| |
| − | b. Etkinlik Taşımayan Destek Teşkil Etmeyen Koşullar
| |
| − | Etkinlik taşımayan destek teşkil etmeyen koşullar (i) duruşma taktiği, (ii) kanuni mesnedi olan
| |
| − | meselelerde tartışma hususunda başarısızlık, (iii) sanığın isteği üzerine devam edilmesi
| |
| − | hususunda ret ve (iv) ileride hükümsüz kalabilecek bir anayasal savunma ileri sürülmesi
| |
| − | konusunda başarısızlıktır.
| |
| − | 6. Menfaat Çatışması
| |
| − | Birlikte temsil tek başına yeterlidir. Diğer yandan, bir avukat menfaat çatışması ile
| |
| − | sonuçlanan bir duruşmada görüş bildirdiği ve mahkeme de ayrı avukat tayin edilmesini
| |
| − | reddettiği takdirde, sanık bozma hakkına başvurmaya sahiptir.
| |
| − | 7. Savunma Hizmetlerini Destekleme Hakkı
| |
| − | Sanık akıl sağlığının yerinde olmadığına dair bir kanıt sunduğunda, eyalet sanığın hazırlığı
| |
| − | için bir psikiyatrist bulmak zorundadır.
| |
| − | 8. Anayasal Paralara El Koyma
| |
| − | Avukata danışma hakkı, sanığa sağlanan anayasal sosyal yardımlardan ilaç parasına, ilaç
| |
| − | parası ile alınan mallara, sanık bu parayı veya malları avukat tutmada kullanacak olsa dahi, el
| |
| − | konulmasını engellemez.
| |
| − | 9.Şahitlikte Hakkın Kısıtlanması
| |
| − | Sanık şahitlik esnasında avukatına danışamaz ve avukatından kısa aralıklar esnasında (ör: 15
| |
| − | dakika) ayrı tutulabilir.
| |
| − | 4. Şahitleri Yüzleştirme Hakkı
| |
| − | Ek 6. Madde ceza yargılamasında savunmaya muhalif şahitleri yüzleştirme hakkı verir. Söz
| |
| − | konusu hak kat.i değildir. Önemli bir kamu amacına hizmet ediyorsa birebir yüzleştirme şart
| |
| − | değildir (ör: çocuk şahitleri travmadan koruma). Hakim rahatsızlık veren sanığı çıkartabilir ve
| |
| − | isteyen sanık duruşma esnasında salonu terkedebilir.
| |
| − | 1. Yardımcı Sanığın İkrarına Başlangıç
| |
| − | Eğer iki kişi birlikte yargılanıyor ise ve biri diğerini etkileyecek şekilde ikrarda bulunuyorsa,
| |
| − | yüzleştirme hakkı dolayısıyla bir sanığın ikrarı diğerininki ile bağdaşsa bile birbirine
| |
| − | bağlanamaz. Diğer yandan bu şekilde bir ikrar aşağıdaki şartlarda yapılabilir:
| |
| − | 44
| |
| − | a. Diğer sanık ile ilgili tüm bölümler çıkartılabilir;
| |
| − | b. İtirafta bulunan sanık kürsüye geçer ve kendisini iddia edilenler hususunda çapraz sorguya
| |
| − | alınır; veya
| |
| − | c. Şahadet etmeyen yardımcı sanığın ikrarının zorla alındığını iddia eden sanığın bu iddiasını
| |
| − | çürütmede kullanılır.
| |
| − | 2. Başkasından Duyma
| |
| − | Başkasından duyma belirtildiğinde sanığı beyan eden ile yüzleştirmeyi inkar etme hakkını
| |
| − | sanığa verir. Eğer kulaktan duyma ilk (i) yargılama sırasında yapılmış olsaydı soruşturma iyi
| |
| − | niyetli olarak mahkeme içi şahitlik ile yapılmış ancak başarısız olunmuş olsa, ve (ii) savunma
| |
| − | ikrar edeni şahitlik için çapraz sorguya tabi tutabilseydi veya başka şekilde doğruluğunu
| |
| − | kontrol edebilme imkanı olsaydı.
| |
| − | 5. İspat Mecburiyeti ve Delil Yeterliliği
| |
| − | Uygun yargılama esası savcılık makamının makul şüphenin ötesinde suçu ispat etmesi halinde
| |
| − | tüm ceza davalarında gereklidir. Masumiyet karinesi uygun yargılamanın en basit unsurudur.
| |
| − | Diğer yandan, eyalet genellikle akıl sağlığı veya kendi savunması ile ilgili olumlu savunmaya
| |
| − | ilişkin ispat külfetini savunmaya yükler.
| |
| − | 1.Karineler
| |
| − | Emredici bir karine veya ispat külfetini sanığa geçiren bir karine, savcılığın suçun tüm
| |
| − | unsurlarının makul şüphenin ötesinde ispatlanmasını öngörün Ek 14. Maddeyi ihlal eder.
| |
| − | H. Suç Teşkil Eden İddialar Ve İddia Uzlaşması
| |
| − | 1. İddiayı Kabul Etmek
| |
| − | Jürili muhakemede suçu kabul etmek Ek 6. Maddeden feragat anlamını taşır. Hakim sanığa
| |
| − | şahsen aşağıdakileri bildirmelidir:
| |
| − | (i) iddia edilen konunun sorumluluğunun özelliğini ;
| |
| − | (ii) alınabilecek maksimum ceza ve emredici minimum cezai oranı (Ancak
| |
| − | hataen özel bir şartlı tahliye şartının atlanması hayati değildir);
| |
| − | (iii) Sanığın suçu kabul etmeme hakkı olduğunu; ve
| |
| − | (iv) Sanığın suçu kabul ettiğinde muhakeme hakkından feragat edeceğini.
| |
| − | 1. Zabtın Tam Olması Gerekliliği
| |
| − | Zabıt, suçun kabul edilmesi esnasında tutulur. Zabıt, iddianın rizaen ve sanığın akli melekeleri
| |
| − | yerinde iken yapılmış olduğunu göstermelidir.
| |
| − | 45
| |
| − | 2. Hakkın Sağlanması
| |
| − | Amacını karşılamak için hataen hakkın temini, iddianın geri çekilmesi ve yeni bir iddiada
| |
| − | bulunması anlamına gelir.
| |
| − | 2. Ceza Verilmesi Sonrası Suç Teşkil Eden İddiaların Yeni Bir Dava İle Dolaylı Yoldan
| |
| − | İleri Sürülmesi
| |
| − | Sanığın alternatifleri içinde lehine gözüken iddialar yeni bir dava ile dolaylı olarak ileri
| |
| − | sürülme konusundan muaftır. Ancak bir iddia (i) gayri iradi hareket (iddia etmede
| |
| − | başarısızlık), (ii) yetkisizlik, (iii) dava vekilinin yetersiz desteği, veya (iv) süregelen iddia
| |
| − | uzlaşmasında başarısızlık nedeniyle bir yana bırakılabilir.
| |
| − | 3. İddia Uzlaşması
| |
| − | İddia uzlaşması ancak savcıya ve savunma makamına karşı uygulanabilir. İddiayı kabul etmek
| |
| − | durumunda olmayan hakime karşı öne sürülemez. Suç savcının sanığı daha ağır bir suçla
| |
| − | itham etmesi tehdidine karşılık olarak kabul edilmiş bile olsa işbu kabul gayri iradi sayılmaz.
| |
| − | Sanığın jürili muhakemeyi talep etmesi hali kendisine daha ciddi bir suç isnadına olanak tanır.
| |
| − | 4. Suçu Kabul Etmenin Yan Etkileri
| |
| − | Suç ikrarı diğer yargılamalarda da kullanılabilir (ör: ceza artışının temeli olarak). Diğer
| |
| − | yandan, suçun kabulü ne delilin hukuka aykırılığından feragat etme anlamına ne de sonraki
| |
| − | hukuki tazminat davalarında sahip olunan Ek 4. Madde haklarından feragat anlamına gelir.
| |
| − | I. Cezalandırma ve Cezalandırmaya İlişkin Anayasal Haklar
| |
| − | 1. Cezalandırmaya İlişkin Usuli Haklar
| |
| − | Sanık muhakeme esnasında avukatına danışma hakkına sahiptir. Genellikle muhakeme
| |
| − | başkasından alınan duyuma ve doğrudan sorgulama raporlarına dayanır (ör: savunmanın
| |
| − | yüzleştirme veya çapraz sorgulama hakkı yoktur). Diğer yandan, genişletilmiş muhakeme
| |
| − | yeni doğru bulgular gerektiren bir kanuna dayandığında, (ör: sanığın akıl sağlığı yerinde
| |
| − | değilse), bu durumlar yüzleşme ve çapraz sorgu hakkı veren metinde bulunmalıdır.
| |
| − | 1.Ölüm Suçlaması
| |
| − | Ölüm cezası öngörülen yargılamada sanık diğer muhakemelerde verilenden çok daha fazla
| |
| − | yüzleşme hakkına sahip olmalıdır.
| |
| − | 2. Temyizde Bozmadan Sonra Yeniden Yargılama Sırasında Daha Ağır Mahkumiyet
| |
| − | İlk duruşmadaki hükümden sonra başarılı bir temyiz sonrası yeniden mahkum edilen sanık
| |
| − | için daha fazla bir cezaya hükmedilirse, hakim daha ağır mahkumiyetin nedenlerini zapta
| |
| − | geçirmek zorundadır. Bu durum sanığın temyiz hakkından ötürü cezalandırılmasını engeller.
| |
| − | 46
| |
| − | 1. İstisnalar
| |
| − | Hakim, daha ağır bir ceza, yeniden yargılama sonrasında veya jüri yargılaması uygulanan bir
| |
| − | eyalette verilmişse, ikinci jüriye birincisinin hükmü açıklanmış olmak şartıyla, daha ağır
| |
| − | cezanın nedenini açıklamak zorunda değildir.
| |
| − | 3. Cezalandırmaya İlişkin Önemli Haklar
| |
| − | Ek 8. Madde, zalimce ve alışılagelmedik cezaları yasaklar. İşlenen suçun ciddiyeti ile büyük
| |
| − | oranda orantısız olan cezalar zalimce ve alışılagelmedik olarak nitelendirilir. Eyalet temyiz
| |
| − | mahkemeleri, temyiz sonucu verilen ölüm hükmü ile diğer benzer davalarda verilen cezaları
| |
| − | karşılaştırmak zorunda değildir.
| |
| − | 1. Ölüm Cezası
| |
| − | a. Cinayet Halinde
| |
| − | Ölüm cezası, ancak hakime veya jüriye makul bir takdir hakkı, sanık hakkında tam bilgi ve
| |
| − | karar aşamasında yönlendirme sağlayan bir kanuni usul ile verilebilir. Yazılı Kanun belirsiz
| |
| − | olamaz. Bunun ötesinde, yargılama makamının tüm hafifletici sebepleri göz önünde
| |
| − | bulundurmasına imkan vermelidir. Hakim, jüri ömür boyu hapis cezası verdiği halde ölüm
| |
| − | cezasına hükmedebilir.
| |
| − | 1) Önceki Mahkumiyetlere Dayalı Olması
| |
| − | Ölüm cezası sanığın önceki mahkumiyetlerinden dolayı ağırlaştırıcı neden
| |
| − | sonucu oluşmuşsa, önceki mahkumiyet hükümsüz kaldığında ceza hükmü
| |
| − | bozulmalıdır.
| |
| − | 2) İnceleme
| |
| − | Ölüm cezasının, içerdiği ağırlaştırıcı ve hafifletici nedenler yeniden
| |
| − | değerlendirilir. Belirsiz veya anayasal olmayan bir etken tarafından ölüm
| |
| − | cezasına hükmedilmiş olsa dahi yine de uygun görülebilir.
| |
| − | b. Tecavüz ve Kastın Aşılması Suretiyle Adam Öldürme
| |
| − | Ek 8. Madde yetişkin kadına tecavüz edilmesi suçundan ölüm cezasına hükmedilmesini
| |
| − | yasaklar, çünkü ceza suç ile orantısızdır. Ayrıca, kastın aşılması suretiyle adam öldürmede,
| |
| − | adam öldürenin asıl iştirak eden olduğu ve insan hayatına sorumsuzca değer vermiyor olduğu
| |
| − | tespit olunmadıkça, ölüm cezası verilemez.
| |
| − | c. Akıl Sağlığının Gerekliliği
| |
| − | Ek 8. Madde yargılama sırasında akıl sağlığı yerinde olmayan bir mahkuma suçu işlediği
| |
| − | sırada akıl sağlığı yerinde olsa da ölüm cezası vermeyi yasaklar.
| |
| − | 47
| |
| − | d. Küçükler İçin
| |
| − | Ölüm cezasını gerektiren cinayeti işlediği sırada 16 yaş ve üzerinde olan katillere uygulanır.
| |
| − | Suç işlendiği zaman 16 yaşın altında olanlar hakkında ölüm cezası hükmü vermek
| |
| − | yasaklanmıştır.
| |
| − | 2. Statü Suçları
| |
| − | Belirli bir .durumda (statü) olmayı suç kabul eden bir kanun Ek 8. Maddeyi ihlal eder; çünkü
| |
| − | kanun sadece tehlikeli bir hareket teşkil eden bir ihtimali suçu saymaktadır. Diğer yandan,
| |
| − | belirli bir statü ile ilgili özel cezai işlem yapılmasına cevaz vardır. (Ör: alkollü araba
| |
| − | kullanma)
| |
| − | 3. Sanığın Yalancı Şahitliği
| |
| − | Yargılamayı değerlendirirken, hakim sanığın kendi adına yalancı şahitlik yapmış olabileceği
| |
| − | inancını gözönünde bulundurur.
| |
| − | 4. Ödeyememeden Dolayı Yoksulların Hapsedilmesi
| |
| − | Ödememeden tutuklama suresi ceza için kanunda belirtilen üst sınırı aş[[Arsa|arsa]] ve cezayı veya
| |
| − | mahkeme masraflarını doğrudan ödeyememe şeklinde sonuçlanırsa, ayrımcılık meydana gelir
| |
| − | ve kanun hükümlerinden eşit olarak istifade etme hakkı ihlal edilmiş olur.
| |
| − | J. Temyiz Hususunda Anayasal Sorunlar
| |
| − | 1. Temyiz Hakkı Olmaması
| |
| − | Federal anayasal temyiz hakkı yoktur.
| |
| − | 2. Kanun Hükümlerinden Eşit Olarak İstifade Etme Hakkı ve Temyiz Esnasında
| |
| − | Danışma Hakkı
| |
| − | Bir mahkumiyet sonrası inceleme elde edildiğinde, zengine nazaran fakire daha az inceleme
| |
| − | hakkı veren şartlar, kanun hükümlerinden eşit olarak istifade etme hakkını ihlal eder. Bu
| |
| − | yüzden, ilk temyizde yoksullara avukat masrafı ödenmelidir.
| |
| − | Yüksek mahkeme tarafından takdiri inceleme yapan iki aşamalı sistemi uygulayan temyiz
| |
| − | mahkemelerinde, yoksul sanığı takdire dayalı olarak yapılan temyizde avukat temin
| |
| − | edilmesine gerek yoktur.
| |
| − | 3. Temyizi Bozma Kararından Sonra Yeniden Muhakeme
| |
| − | Uygun yargılanma hakkı duruşmada mahkum olunan suçtan daha ağır bir suçu temyizde
| |
| − | bozulan sanığın yeniden mahkum edilmesini yasaklar.
| |
| − | 48
| |
| − | 4. Geriye Etki
| |
| − | Anayasa Mahkemesi cezai muhakeme ile ilgili doğrudan incelenen bir davada yeni bir
| |
| − | düzenleme çıkardığı takdirde (ör: emsal olaydan alınmayan), kural tüm diğer doğrudan
| |
| − | incelenen davalar hakkında uygulanır.
| |
| − | K. Mahkumiyete İlişkin Olarak Bir Mahkeme Kararının Hükümsüzlüğünün Diğer Bir
| |
| − | Davada İddiası
| |
| − | 1. Dolaylı İddianın Mü[[MK|mk]]ün Olması
| |
| − | Mahkumiyet kararının temyizi mü[[MK|mk]]ün değilse veya başarısız sonuçlanmış ise, sanık genel
| |
| − | olarak mahkumiyetin hükümsüzlüğünü başka bir dava ile dolaylı olarak iddia edebilir.
| |
| − | 2. Habeas Corpus54 Prosedürü
| |
| − | Habeas Corpus prosedüründe yoksul bir kişinin kendisine avukat tayin edilmesini talep hakkı
| |
| − | yoktur. Kanunsuz tutma ile ilgili olarak ispat külfeti delil üstünlüğüne sahip olması nedeniyle
| |
| − | müştekidedir. Savcılık mahkemenin tutmanın yasal olmadığına dair Habeas Corpus kararını
| |
| − | temyiz edebilir. Sanık kanuna aykırı olarak tutulduğuna dair Habeas Corpus dilekçesini
| |
| − | nezarette iken isteyebilir. Genellikle, bu durumdaki kişiler itiraz ettikleri konuda tamamen
| |
| − | mahkum edilmemiş kişilerdir.
| |
| − | L. Cezalandırma Sırasındaki Haklar
| |
| − | 1. Şartlı Tahliyenin Hükümsüzlüğü Konusunda Danışma Hakkı
| |
| − | Şartlı tahliyenin kaldırılması yeni bir yargılama anlamına geliyorsa, sanık mahkeme
| |
| − | safhasında avukata danışma hakkına haiz olduğu gibi tüm meselelerde avukat vasıtası ile
| |
| − | temsil edilme hakkına haizdir. Şartlı tahliyenin kaldırılmasından sonra, evvelce hükmedilmiş
| |
| − | hapis kararı yürürlüğe konulursa veya mesele şartlı salıverilmenin kaldırılmasını içeriyorsa,
| |
| − | avukata danışma hakkı sadece usulüne uygun işlem için gerekliyse mevcuttur. (ör: aksi
| |
| − | takdirde sanığın kendisine karşı ileri sürülen konu ve hareketleri inkar etmesi zordur.)
| |
| − | 2. Hapishanede Mahkumunun Hakları
| |
| − | Ceza muhakemesi hukukuna özgü en önemli kurallar:
| |
| − | 1. Uygun Yargılanma
| |
| − | Kurallar, mahkumların günlük hayatındaki olaylar ile ilgili olarak atipik ve önemli bir sertlik
| |
| − | öngörmedikçe hapishane kuralları uygun yargılanma hakkını ihlal etmezler.
| |
| − | 2. Ek 4. Madde Koruması Hücreler İçin Söz Konusu Değildir
| |
| − | Mahkumların hücrede gizlilik beklentisi olmamalıdır ve hücrelerinin aranması anlamında Ek
| |
| − | 4. Madde korumasına sahip değildirler.
| |
| − | 54 .Habeas Corpus., Amerikan Hukukunda esasen kişinin tutulmasının veya tutuklanmasının yasal olmadığının
| |
| − | tespiti için kişiyi mahkeme huzuruna getirmek için çıkarılan mahkeme kararı ifade eder.
| |
| − | 49
| |
| − | 3. Mahkemelere Giriş Hakkı
| |
| − | Mahkumlara mahkemelere makul giriş hakkı verilmelidir.
| |
| − | 4. Ek 1. Haklar
| |
| − | Konuşma, dernek kurma ve din özgürlüğü konusunda mahkumların Ek 1. Maddede sayılan
| |
| − | hakları cezalandırma amacına uygun makul düzenlemeler ile zorlaştırabilir (ör: güvenli ve
| |
| − | emniyetli hapishane idaresi). Gelen mektuplar denetlenebilir ancak giden mektuplar
| |
| − | denetlenemez.
| |
| − | 5. Tıbbi Bakım Hakkı
| |
| − | Bir suçtan dolayı mahkum olan bir kişi eyalet seçimlerinde oy kullanmayabilir ve bu
| |
| − | yoksunluk anayasal olarak mahkumiyetten sonraki dönemde de devam edebilir.
| |
| − | M. Aynı Suçtan İki Kez Yargılanma Yasağı
| |
| − | 1. Yasağın Ortaya Çıktığı Zaman
| |
| − | Ek 5. Madde uyarınca, bir kişi aynı suçtan dolayı birden fazla kez yargılanamaz. Jüri
| |
| − | yargılamasında, yasak, jürinin toplanması ve yemininde başlar. Jürisiz yargılamada,55 yasak,
| |
| − | ilk şahit yemin ettiğinde başlar. Çocuk mahkemelerinde prosedürün başlaması aynı suç için
| |
| − | başka bir cezai yargılamayı engeller. Bu yasak genellikle, çocuk mahkemeleri hariç, adli
| |
| − | prosedürlere uygulanmaz.
| |
| − | 2. Tekrar Yargılanmaya İzin Veren İstisnalar
| |
| − | Yasak oluşmasına rağmen bazı istisnai durumlarda tekrar yargılanma sözkonusu olabilir:
| |
| − | 1. Bir eyalet, ilk jürili duruşması kararsız56 sonuçlanır ise bir sanığı tekrar yargılayabilir.
| |
| − | 2. Açık bir zorunluluk olduğu hallerde veya mahkemenin sanığın isteği üzerine esasa ilişkin
| |
| − | onama içermeyen şekilde sonuçlanması halinde, esas muhakeme durdurulabilir ve sanık tekrar
| |
| − | yargılanabilir.
| |
| − | 3. Bir eyalet, bir ceza hükmünün bozulmasının sebebinin hükmü destekleyecek yeterli delil
| |
| − | olmaması hali hariç, temyize giden ve verilen mahkumiyet kararı bozulan sanığı tekrar
| |
| − | yargılayabilir. Yeniden muhakeme, bozmanın delillerin yeterliliğine değil de sadece delil
| |
| − | çokluğuna dayandığı ihlallerde de yapılabilir.
| |
| − | 4. İddia uzlaşmasını bozan sanığa karşı suçlamalar tekrar ileri sürülebilir.
| |
| − | 55 Bench trial
| |
| − | 56 Hung jury
| |
| − | 50
| |
| − | 3. Aynı Suç
| |
| − | 1. Genel Kural . Aynı Suçlar
| |
| − | Farklı suçların ispatı için bazen aynı unsurlar gerekli olsa da, her bir suç, diğer bir suçun
| |
| − | gerektirdiği ek bir unsurun kanıtını gerektirmediği sürece diğerinin aynıdır.
| |
| − | 2. Aynı suçu oluşturan suçların cezalarının toplanması
| |
| − | Farkı suçlar, bu kritere göre aynı suçu oluştursa dahi, yasal düzenlemenin amacının bu suçları
| |
| − | ayrı ayrı cezalandırmak olması halinde, bu suçları işleyen kişi her bir suç için ayrı ayrı
| |
| − | cezalandırılır. Örneğin, sanık hem soygundan hem de suçun işlenmesi sırasında silah
| |
| − | kullanmaktan cezalandırılabilir.
| |
| − | 3. Daha hafif bir cezayı gerektiren suçu kapsayan suçlar
| |
| − | Daha ağır bir suçun ileri sürülmesi durumunda, daha hafif cezayı kapsayan bir suç için tekrar
| |
| − | yargılama yapılamaz. Daha hafif bir suç kapsayan suçun ileri sürülmesi halinde, daha ağır
| |
| − | olan suç için, müessir fiil sonrasında mağdurun ölmesi hali hariç, tekrar yargılama yapılamaz.
| |
| − | Bir eyalet, aynı olaydan kaynaklanan sanığın daha hafif bir suçu kapsayan bir suça veya
| |
| − | bağlantılı bir suça dair ikrarda bulunmasına rağmen, ileri sürdüğü suç için soruşturmaya
| |
| − | devam edebilir.
| |
| − | a. İstisna - Yeni Delil
| |
| − | İki kere yargılama yasağının bir istisnası da, kanuna aykırı bir davranışın, daha hafif suçun
| |
| − | kovuşturulması sırasında daha oluşmamış ya da yeterli incelemeye rağmen keşfedilememiş
| |
| − | olması nedeniyle ancak daha sonra daha ağır bir suçun ispatında ileri sürülmesi halidir.
| |
| − | 4. İki kere yargılanma yasağı, bir kişinin daha önce başka bir suçtan cezalandırılmasını
| |
| − | ağırlaştırmak için ileri sürülmüş bir davranıştan suçlanması halinde de ihlal edilmiş sayılmaz.
| |
| − | 5. Sonradan açılan Hukuk Davaları
| |
| − | İki Kere Yargılanma Yasağı sadece cezai soruşturmaların tekrarlanmasını engeller. Bu
| |
| − | nedenle, bir eyalet, daha evvel cezai soruşturmaya maruz kalmış, sanığa hukuki bir takibat
| |
| − | başlatabilir. Aynı şekilde, kanunun bir suçu cezalandırmak amacını taşıdığı haller hariç,
| |
| − | savcılık hukuki soruşturmaya maruz kalmış olsa dahi bir sanığa karşı cezai takibat
| |
| − | başlatabilir.
| |
| − | 4. Ayrı Hakimiyet Alanları
| |
| − | İki Kere Yargılanmaya dair Anayasal Yasak, ayrı hakimiyet alanlarındaki mahkemelere
| |
| − | uygulanmaz. Bu nedenle, bir kişi aynı davranıştan dolayı hem eyalet mahkemelerinde, hem de
| |
| − | federal mahkemelerde yargılanabilir. Ancak hem eyalet mahkemesinde hem de belediye
| |
| − | mahkemesinde yargılanamaz.
| |
| − | 5. Savcılık Tarafından Temyiz
| |
| − | 51
| |
| − | Savcılık, sanığın esasa ilişkin beraat teşkil etmeyen bir iddiasının reddi halinde, temyize
| |
| − | gidebilir. Ayrıca, eğer temyiz tekrar yargılamayı gerektirmeyecekse İki Kere Yargılanma
| |
| − | Yasağı.na aykırılık oluşturmaz. Kanunun izin verdiği hallerde hükümetin bir cezayı temyiz
| |
| − | etmesini engelleyen bir durum yoktur. Ancak, eğer jüri ölüm cezası vermemişse, savcılık
| |
| − | onanan karara karşı ölüm cezası verilmesi için tekrar yargılama yoluna gidemez.
| |
| − | 6. Kesin Karar Dava Konusu Olmaz 57
| |
| − | Bu teori uyarınca, eğer savcılık o hakimiyet alanında daha önce yapılmış bir soruşturma
| |
| − | sonunda ilgili suçla bağlantılı olmayan fiili deliller elde etmişse, sanık tekrar yargılanamaz.
| |
| − | N. Kendi Aleyhinde Şahadette Bulunmaya Zorlanamama Hakkı
| |
| − | 1. Bu Hakkı İleri Sürebilecek Olanlar
| |
| − | Bu imtiyazı sadece gerçek kişiler ileri sürebilirler. Bu hak şirketlere veya ortaklıklara
| |
| − | tanınmamıştır. Bu imtiyaz kişiseldir, ve sanık, şahit, veya davaya taraf biri tarafından, eğer
| |
| − | vereceği cevap kendisinin aleyhine olacaksa kullanılabilir.
| |
| − | 2. İmtiyazın İleri Sürülebileceği Zamanlar
| |
| − | Bir kişi, vereceği cevap deliller zinciriyle bir bağlantı kurulmasını sağlamak suretiyle kendisi
| |
| − | aleyhine bir takibat başlatılmasına sebebiyet verebilecekse, o soruya cevap vermekten
| |
| − | kaçınabilir. Bu imtiyazın ileride ceza mahkemelerinde ileri sürülebilmesi için, hukuk
| |
| − | mahkemesindeki davada da ileri sürülmüş olması gerekir. Bu nedenle, eğer bir kişi hukuk
| |
| − | mahkemesinde kendisine sorulan soruya cevap vermekten kaçınmayarak bu hakkı ileri
| |
| − | sürmemişse, daha sonra kendisi aleyhine yapılabilecek cezai takibatlarda hak iddiasında
| |
| − | bulunamaz.
| |
| − | 3. Hakkın Engellenmesi
| |
| − | Ceza mahkemesindeki sanık, mahkemede şahit olmama ve şahit gösterilmeme hakkına
| |
| − | sahiptir. Bunun dışındaki hallerde hak kişinin şahit olarak yemin ettirilmesini veya kendisine
| |
| − | soru sorulmasını engellemez. Bu durumda kişi soruları dinlemek ve soruları cevaplamak
| |
| − | yerine hakkı ileri sürmek durumundadır.
| |
| − | 4. Korumanın Amacı
| |
| − | 1. Fiziki delillere değil şahadete dayanan deliller
| |
| − | Ek 5. Madde hakkı sadece şahadete dayanan delilleri kapsar. Gerçek ve fiziki delilleri
| |
| − | kapsamaz. Sanığın konuşmalarının delil kabul edilebilmesi için, olaylara dayanan bir iddia
| |
| − | olması veya açıklayıcı bir bilgi içermesi gerekir.
| |
| − | 2. Belgelerin zorunlu olarak temini
| |
| − | Bazı belgelerin teminine ilişkin bir mahkeme kararı eline ulaşan bir kişi, imtiyazı ileri
| |
| − | süremez, çünkü evrak temini kişinin kendi aleyhine şahadet etmesi durumunu doğurmaz.
| |
| − | 57 Collateral Estoppel
| |
| − | 52
| |
| − | 3. Suçlanmaya neden olabilecek evraklara el konulması
| |
| − | Ek 5. Madde kolluk kuvvetlerinin, Polisin kişinin suçlanmasına neden olacak evrakları
| |
| − | aramasına ve el koymasına engel teşkil etmez.
| |
| − | 5. İmtiyazın İleri Sürülmesine Engel Durumlara Karşı Yasaklar
| |
| − | 1. Sanığın susmasına ilişkin görüş bildirilmesi
| |
| − | Savcılık, sanık tutuklandıktan ve kendisine Miranda kuralı bildirimi yapıldıktan sonra sanığın
| |
| − | sukunetine dair fikir beyan edemez. Ayrıca, savcılık sanığın şahitlik etmemesine dair de görüş
| |
| − | bildiriminde bulunamaz. Savunma, hakimden jüriye savunmanın sukunetinin, jüride savunma
| |
| − | aleyhine ters bir etki yaratmaması gerektiğine dair uyarıda bulunmasını talep edebilir. Hakim
| |
| − | bu uyarıyı savunmanın reddetmesine rağmen kendiliğinden de yapabilir.
| |
| − | a. İstisna
| |
| − | Sanığın avukatının sanığın olayları kendi tarafından anlatmasına izin verilmediği iddiasında
| |
| − | bulunmasına cevaben, savcılık sanığın şahadette bulunmaması hakkında fikir beyan edebilir.
| |
| − | b. Zararsız Hata Kriteri
| |
| − | Bu kriter, savcının izin almadan sanığın sukuneti hakkında görüş bildirmesi halinde uygulanır.
| |
| − | 6. İmtiyazın Kaldırılması
| |
| − | Sanık, eğer savcılığa karşı yeterli derecede dokunulmazlık elde ederse sorulara cevap
| |
| − | vermeye zorlanabilir.
| |
| − | a. .Kullanma ve Başka Kaynak Kullanma. Dokunulmazlığı
| |
| − | Bu dokunulmazlık şahidin şahadetinin ve bu şahadete dayanarak elde edilen delillerin şahit
| |
| − | aleyhine kullanılmayacağına dair güvence sağlar. Ancak, eğer savcılık delilleri şahidin
| |
| − | şahadetinden değil de başka bir kaynaktan elde ettiğini ispatlarsa, sanık aleyhine takip
| |
| − | başlatılabilir.
| |
| − | b. Dokunulmaz Şahadetin Kişinin İsteği Dışında Yapılması
| |
| − | Dokunulmaz şahadet kişinin isteği dışında yapıldığı için rıza dışıdır ve kişinin mahkemedeki
| |
| − | şahadetinin geçersiz hale getirilmesi için kullanılamaz. Ancak, yalancı şahitlik halinde
| |
| − | dokunulmaz şahadet kullanılabilir.
| |
| − | c. Şahadetin Başka Bir Hakimiyet Alanında Kullanılması Yasağı
| |
| − | Federal savcılar, eyalet tarafından verilen dokunulmazlık uyarınca tanınan şahadeti delil
| |
| − | olarak kullanamazlar.
| |
| − | 53
| |
| − | 2. Suçlanmanın İmkansız Olması
| |
| − | Eğer suç zaman aşımına uğramışsa veya başka bir nedenden dolayı ileri sürülemiyorsa, kişi
| |
| − | kendi aleyhine şaadete bulunmama imtiyazından yararlanamaz.
| |
| − | 7. İmtiyazdan Feragat
| |
| − | Bir ceza muhakemesi savunması, şahit koltuğuna oturmak suretiyle kendisini çapraz
| |
| − | sorgulamaya konu etmesi halinde bu imtiyazdan feragat etmiş sayılır. Şahit ise sadece
| |
| − | suçlamaya neden olabilecek bilgiyi açıklamak suretiyle bu imtiyazdan feragat etmiş sayılır.
| |
| − | 54
| |
| | KAYNAKÇA | | KAYNAKÇA |
| | The Federal Court System In the United States, Office of Judges Program, Administrative | | The Federal Court System In the United States, Office of Judges Program, Administrative |
| 1.724. satır: |
212. satır: |
| | Istanbul Bar Association, admitted 1998 | | Istanbul Bar Association, admitted 1998 |
| | New York State Bar Association, admitted 2001 | | New York State Bar Association, admitted 2001 |
| − | </nowiki>
| |
