Askeri Yüksek İdari Mahkemesi'nin Teşkilatı ve Görevleri

TESKILAT :

Askeri Yüksek Idare Mahkemesi'nin teskilati; 1602 sayili Kanunun 7 nci maddesi hükmü uyarinca Milli Savunma Bakanligi kadro ve kurulusunda gösterilmistir.

Askeri Yüksek Idare Mahkemesi:

- Daireler,

- Daireler Kurulu,

- Genel Kurul,

- Baskanlar Kurulu,

- Yüksek Disiplin Kurulundan olusan organlara sahiptir.

Ayrica, Mahkemenin bünyesinde Bassavcilik, Genel Sekreterlik, Kalemler ve Daire Müdürlügü mevcuttur.

1602 sayili Kanunun 14 ncü maddesi uyarinca, Askeri Yüksek Idare Mahkemesi iki Daireden olusur. Is hacmine göre, Genel Kurulun teklifi ve Genelkurmay Baskanliginin uygun görmesi üzerine Milli Savunma Bakanliginca Daire sayisi üçe yükseltilebilecegi gibi, ayni usulle ikiye de indirilebilir.

Daireler bes askeri hakim ve iki kurmay subay üyeden olusur. Iç tüzük uyarinca, kararlar üç askeri hakim ve iki kurmay subay üyenin katilimiyla alinir.

Daireler Kurulu, Askeri Yüksek Idare Mahkemesi Baskaninin yönetiminde daire baskanlari ile her dairenin kendi üyeleri arasinda bir yil süre ile seçilen, biri askeri hakim, biri de kurmay subay olmak üzere yedi kisiden olusmaktadir.

Baskanlar Kurulu, Baskan, Daire Baskanlari ve her dairenin en kidemli birer üyesinden,

Yüksek Disiplin Kurulu, Baskan, Bassavci, Daire Baskanlari ve mahkemenin en kidemli bir üyesinden,

Genel Kurul, Baskan, Bassavci, Daire Baskanlari ve üyelerin tamamindan olusur.

Üyeler en az yarbay rütbesinde birinci sinif askeri hakimler ile yarbay rütbesinde iki yilini doldurmus veya albay rütbesinde üç yilini doldurmamis kurmay subaylar arasindan Cumhurbaskaninca seçilirler.

Askeri hakim sinifindan olmayan üyelerin görev süresi en fazla dört yildir.

Mahkeme Baskaninin kadrosu Tuggeneral/Tugamiral veya (kadro verildiginde) Tümgeneral/Tümamiraldir.

Bassavcinin kadrosu Albay veya (kadro verildiginde) Tuggeneral/Tugamiraldir.

Askeri Yüksek Idare Mahkemesi Baskanlar Kurulunun hakim sinifindan seçecegi bir üye Genel Sekreterlik görevini yapar. Bu görev için ayrica kadro verilir. Genel Sekreter, Mahkeme Baskanina baglidir.

Bassavcilikta, Bassavciya bagli sekilde görev yapan ve dava dosyalarina iliskin düsünce bildirmekle görevli bulunan Savcilar yer almaktadir.

Ayrica her Dairede askeri hakim sinifindan, üye statüsünde olmayan üçer Raportör kadrosu bulunmaktadir.

Baskanliga bagli Daire Müdürlügü ve Genel Sekreter Yardimciligi kadrolari ise askeri hakim sinifindan olmayip; muharip siniflara tahsislidir.

GÖREVLER :

1602 sayili Kanunun 20 nci maddesi, Mahkemenin görevini su sekilde göstermistir:

Askeri Yüksek Idare Mahkemesi Türk Milleti adina; askeri olmayan makamlarca tesis edilmis olsa bile, asker kisileri ilgilendiren ve askeri hizmete iliskin idari islem ve eylemlerden dogan uyusmazliklarin ilk ve son derece mahkemesi olarak yargi denetimini ve diger kanunlarda gösterilen, görevleri yapar. Ancak, askerlik yükümlülügünden dogan uyusmazliklarda; ilgilinin asker kisi olmasi sarti aranmaz.

Bu Kanunun uygulanmasinda asker kisiden maksat; Türk Silahli Kuvvetlerinde görevli bulunan veya hizmetten ayrilmis olan subay, askeri memur, astsubay, askeri ögrenci, uzman çavus, uzman jandarma çavus, erbas ve erler ile sivil memurlardir.

Idari Davalar ve Yargi Yetkisinin Siniri baslikli 21 nci madde ise görev konusuna daha fazla açiklik getirici mahiyettedir:

20 nci maddede belirtilen kisileri ilgilendiren ve askeri hizmete iliskin idari islem ve eylemlerden dolayi; yetki, sebep, sekil, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykiri olduklarindan bahisle menfaatleri ihlal edilenler tarafindan açilacak iptal davalari, ayni idari islem ve eylemlerin haklarini ihlal etmesi halinde açilacak tam yargi davalari, dogrudan dogruya ve kesin olarak Askeri Yüksek Idare Mahkemesinde çözümlenir ve karara baglanir.

Idari yargi yetkisi, idari islem ve eylemlerin hukuka uygunlugunun denetimi ile sinirlidir. Yerindelik denetimi yapilamaz. Yürütme görevinin kanunlarda gösterilen sekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kisitliyacak tarzda kullanilamaz ve idari eylem ve islem niteliginde veya idarenin takdir yetkisini kaldiracak biçimde yargi karari verilemez.

Cumhurbaskaninin, Yüksek Askeri Suranin tasarruflari ve Sikiyönetim Komutanlarinin 1402 sayili Kanunda yazili tasarruflari ile disiplin suç ve tecavüzlerinden ötürü disiplin amirlerince verilen cezalar yargi denetimi disindadir.

1602 sayili Kanunun 22 ve 23 ncü maddelerinde, Birinci ve Ikinci Dairelerin görev alanina giren dava konulari belirtilmis; 26 nci maddede ise Daireler Kurulunun görevlerine isaret edilmistir. Buna göre;

Daireler Kurulu asker kisilerle ilgili asagida yazili uyusmazliklara ve davalara bakar:

a) Birden fazla dairenin görevine taalluk eden davalar;

b) Askeri Yüksek Idare Mahkemesinin daireleri arasinda çikan görev ve yetki uyusmazliklari;

c) Bakanlar Kurulu kararlarina karsi açilan davalar;

d) Danistay'dan alinan düsünceler üzerine uygulanan eylem ve islemler hakkinda açilan davalar;

e) Askeri Yüksek Idare Mahkemesi Baskaninin veya Bassavcinin yahut daireler prensibe taalluk eden hususlarda Daireler Kurulunda görüsülmesini uygun gördükleri davalar.

Ayni Kanunun 29 uncu maddesi, Genel Kurulun görevlerini belirtmektedir.

Buna göre, Genel Kurulun görevleri sunlardir:

a) Gerektiginde Uyusmazlik Mahkemesine üye seçmek,

b) Yüksek Disiplin Kurulu kararlarina karsi yapilan itirazlari incelemek ve karara baglamak,

c) Dairelerin veya Daireler Kurulunun kendi kararlari veya ayri ayri verdikleri kararlar arasinda aykirilik veya uyusmazlik görüldügü veyahut birlestirilmis içtihatlarin degistirilmesi gerekli sayildigi takdirde, Bassavcinin düsüncesi alindiktan sonra isi incelemek ve gerektiginde, içtihadin birlestirilmesi veya degistirilmesi hakkinda karar vermek.

1602 sayili Kanunun kabulü ve 2568 sayili Kanunla yapilan degisiklik aninda Askeri Yüksek Idare Mahkemesinin Anayasa Mahkemesine üye gönderme durumu olmadigindan, 29 uncu maddeye bu yönde bir görev eklenmemis; ancak 1982 Anayasasinin kabulü ile Anayasa Mahkemesinin bir asil üyesinin Askeri Yüksek Idare Mahkemesi üyeleri arasinda seçilecegi hükmü getirildiginden, Genel Kurulca halen bu seçim de bir görev olarak yerine getirilmektedir.

Genel Kurul, Uyusmazlik Mahkemesi'ne iki asil iki yedek üyeyi de seçmekle yükümlü bulunmaktadir.